Του Παναγιώτη Μήλα
Κυριακή, 23 Φεβρουαρίου 1959. Μεσημέρι. Ώρα για ποδόσφαιρο. Για πρώτη φορά πηγαίνω στο ιστορικό γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας όπου η πιο δυνατή ομάδα της περιφέρειας αντιμετωπίζει τον Παναθηναϊκό.
Οι «Μαύροι Αετοί» της Δόξας Δράμας κόντρα στο «τριφύλλι». Είναι η αρχή του Πρωταθλήματος της Α’ Εθνικής Κατηγορίας και οι Αετοί πετυχαίνουν το απρόσμενο: Να νικήσουν τους «πράσινους» με 2-0 μέσα στο γήπεδό τους.
Τον προηγούμενο χρόνο, το 1958, ο Παναθηναϊκός είχε τερματίσει 4ος με 36 βαθμούς και η Δόξα 5η με 35, ενώ στο Κύπελλο Ελλάδας η Δόξα είχε φτάσει στον τελικό το 1954, όπου έχασε με 2-0 από τον Ολυμπιακό και το 1958 έχασε πάλι από τον Ολυμπιακό με 5-1.
Το ενδιαφέρον όλων των φιλάθλων βρισκόταν σε ένα 22χρονο παιδί το οποίο ηγείτο της Δόξας. Το όνομά του: Νεοτάκης Λουκανίδης. Είναι ένα πολυεργαλείο απαραίτητο για κάθε προπονητή και μεγάλος πονοκέφαλος για κάθε αντίπαλο.
Για το μικρό του όνομα υπάρχει μια παράξενη ιστορία: Ο νονός του είχε στον στρατό ένα λοχαγό από την Κρήτη με το επώνυμο Νεοτάκης. Γι’ αυτό έδωσε αυτό το όνομα στον βαφτιστικό του, ο οποίος είχε πάντα αυτό το παράπονο επειδή δεν υπήρχε γιορτή για το όνομά του ώστε να μπορεί να το γλεντάει…
***
Στη «Λεωφόρο» λοιπόν, εκείνη την Κυριακή, με πήγε ένας οικογενειακός φίλος. Ο παλιός άσος του Παναθηναϊκού και αξιωματικός της Αεροπορίας, ο Στέφανος Πιερράκος. Ήταν ο αδελφός του περίφημου διεθνή αμυντικού των «πρασίνων» Μίμη Πιερράκου, του γνωστού με το παρατσούκλι «Μπρακ», ο οποίος είχε πέσει ηρωικά κατά τη διάρκεια του πολέμου, κατά των Ιταλών εισβολέων το 1940.
Ο Στέφανος Πιερράκος, μετά τον αγώνα, με πήρε και πήγαμε στα αποδυτήρια. Οι «Μαυραετοί» είχαν κερδίσει με 2-0 τον Παναθηναϊκό και ο Λουκανίδης είχε πάρει την ομάδα στους ώμους του. Δύσκολα μπορούσε να τον αποσπάσει κανείς από την αγκαλιά του προπονητή του Νίκου Πάγκαλου.
Όμως μόλις ο άσος της Δόξας είδε τον Στέφανο Πιερράκο, έτρεξε κοντά του:
-Κύριε Στέφανε, θέλω να σας ευχαριστήσω και πάλι επειδή με τη δική σας φροντίδα κάνω τη θητεία μου στην Αεροπορία, στη βάση του Παλαιού Φαλήρου. Έτσι μπορώ να βρίσκομαι κοντά στα γήπεδα της πρωτεύουσας και να προπονούμαι ακόμη και μόνος μου…
-Μη με ευχαριστείς, Τάκη. Ξέρεις ότι σε έχω σαν παιδί μου. Σε σένα βλέπω τον διάδοχο του Μίμη, του αδελφού μου. Στο είπα και μετά τον αγώνα που είχατε στο Φάληρο με αντίπαλο την Προοδευτική. Φυσικά είσαι τόσο δυνατός που μας κερδίζεις σχεδόν μόνος σου. Ας είναι, ελπίζω να μη σε δω ντυμένο στα «ερυθρόλευκα» ή στα «κιτρινόμαυρα»
–Κύριε Στέφανε, το ξέρετε πολύ καλά ότι εγώ ή στον Παναθηναϊκό θα πάω ή πουθενά αλλού… Όλα θα γίνουν όταν έρθει η ώρα τους. Αν ποτέ η Δόξα, που τη λατρεύω, θελήσει να μου δώσει μετεγγραφή μόνο στην περίπτωση που θα είναι για τον Παναθηναϊκό θα τη δεχθώ.
***
Εκείνη τη στιγμή ένας δημοσιογράφος, με μπλοκάκι και μολύβι, τον ρώτησε:
-Μήπως κύριε Λουκανίδη είσαστε «κρυφοπαναθηναϊκός»;
-«Είμαι φίλος του ΠΑΟ επειδή η Δόξα είχε για σήμα το μαύρο τριφύλλι ως ένδειξη πένθους επειδή ανήκε στη Βουλγαρία και όπως όλοι ξέρουν θύμα εκείνης της εποχής ήταν και ο πατέρας μου, τότε που εγώ ήμουν μόλις 5 ετών. Δεν είμαι «κρυφός» φίλος του τριφυλλιού, αφού το ξέρει όλος ο κόσμος αυτό.
Ποτέ δεν το κράτησε μυστικό. Αλλά πολύ σας παρακαλώ κύριε Φιαμέγκο, να γράψετε κάτι σχετικό για την αγάπη που έχω στη Δόξα. Θέλω σε κάθε παιχνίδι που δίνει η ομάδα μου να παίζω καλά, πολύ περισσότερο όταν έχω αντίπαλο τον Παναθηναϊκό, γιατί τότε υπάρχουν περιθώρια παρεξηγήσεως. Αυτό σας παρακαλώ πάλι κύριε Πάνο, να μην το παραλείψετε, αφού στο τελευταίο παιχνίδι του ΠΑΟ με τη Δόξα που έγινε στη Δράμα το καλοκαίρι που μας πέρασε και στο οποίο νίκησαν οι αντίπαλοί μας με 2-0, δεν είχα παίξει καλά, με αποτέλεσμα οι φίλαθλοι της Δράμας να μου φωνάζουν κατά τη διάρκεια του αγώνα, ότι το έκανα επίτηδες. Ας μην είναι άδικοι λοιπόν γιατί τη Δόξα την αγαπώ πάνω απ’ όλα».
Μόλις έφυγε ο δημοσιογράφος Πάνος Φιαμέγκος ήταν και πάλι η σειρά του Στέφανου Πιερράκου να ρωτήσει:
-Τι άλλο κάνεις παιδί μου; Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου;
-Όταν δεν είμαι στη μονάδα μου βγαίνω για βόλτες στην Αθήνα. Τώρα μένω σχεδόν μόνιμα εδώ, στο ξενοδοχείο «Αλεξάνδρειο». Τις ελεύθερες ώρες μου πάω θέατρο που το αγαπώ πάρα πολύ όπως επίσης και τη μουσική. Ευτυχώς είμαι και κοντά στη θάλασσα που μου αρέσει. Έχω όμως τη χαρά να βλέπω και τη μητέρα μου που είναι φανατική φίλαθλος αλλά και πολύ αυστηρή στην κριτική της και για τη δική μου απόδοση και για του αδελφού μου, του Θανάση.
***
Έτσι κι έγινε. Ο Παναθηναϊκός έκανε την πρόταση αλλά η Δόξα υπό την πίεση των φιλάθλων της απάντησε αρνητικά. Χιλιάδες κάτοικοι της Δράμας συγκεντρώθηκαν έξω από το χώρο όπου έγινε η γενική συνέλευση της ομάδας και απειλούσαν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Έτσι ο Νεοτάκης παρέμεινε στη Δράμα μέχρι που φάνηκε φως από ένα παραθυράκι του νόμου: Ένας παίκτης που πήγαινε σε ομάδα του εξωτερικού μπορούσε στη συνέχεια να κάνει μόνος του επιλογή της ομάδας που θέλει να πάει στην Ελλάδα. Ο Λουκανίδης βρήκε το παράθυρο και τρούπωσε… Πήγε στην Κύπρο για να παίξει στον ΑΠΟΕΛ.
Η αλήθεια είναι ότι ο Λουκανίδης δεν εντάχθηκε ποτέ επισήμως στο ρόστερ της κυπριακής ομάδας. Ούτε έπαιξε σε παιχνίδια πρωταθλήματος. Όμως, προπονείτο υπό τις οδηγίες του Ανδρέα Λαζαρίδη και αγωνιζόταν σε φιλικά για να διατηρηθεί σε καλή κατάσταση μέχρι την ένταξή του στον Παναθηναϊκό.
Υπήρχε σκέψη να πάει στην Ιταλία, όμως προτίμησε την Κύπρο επειδή δεν γνώριζε ξένες γλώσσες. Παράλληλα οι «πράσινοι» αξιοποίησαν τον κανονισμό που έλεγε ότι «Έλληνας ποδοσφαιριστής ο οποίος θα ζήσει στο εξωτερικό για έναν χρόνο, μένει ελεύθερος». Η «Αθλητική Ηχώ» τον Οκτώβριο του 1961 γράφει στο πρωτοσέλιδο πως «Ολυμπιακός και ΑΕΚ εκστρατεύουν εις την Κύπρον διά τον Λουκανίδην» προσθέτοντας πως «οι Παναθηναϊκοί βεβαιώνουν πως κάθε απόπειρα είναι καταδικασμένη εις αποτυχίαν». Για το λόγο αυτό οι άνθρωποι του ΑΠΟΕΛ, εκτελώντας οδηγίες των Παναθηναϊκών, έκρυβαν τον Λουκανίδη σε ξενοδοχεία στην Αμμόχωστο, στις Πλάτρες και αλλού, ώστε να μην τον βρουν οι εκπρόσωποι άλλων ομάδων. Πήγαινε στη Λευκωσία για προπόνηση και έφευγε. Μέχρι και σε γάμο στην Αθηένου, σε μια κωμόπολη της Λάρνακας, έτυχε να πάει. Τον βρήκαν και άνθρωποι του Ολυμπιακού, του πρόσφεραν τα διπλάσια χρήματα όμως αρνήθηκε επειδή είχε δώσει το λόγο του.
Βλέποντας ότι έχαναν τον Λουκανίδη, οι Δραμινοί δεν είχαν άλλη επιλογή από το να δώσουν την ελευθέρα στον ΑΠΟΕΛ ο οποίος με τη σειρά του την έστειλε στον Παναθηναϊκό. Την Παρασκευή 22 Δεκεμβρίου 1961 ο Λουκανίδης φθάνει στην Ελλάδα όπου του επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή με τον Τύπο να μιλάει για παίκτη που θα άφηνε εποχή –όπως και έγινε.
Από εκεί και πέρα ο «πόλεμος» άρχισε να γίνεται και έξω από τα γήπεδα. Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη τον Νοέμβριο του 1962 όταν ο Λουκανίδης βρέθηκε κατηγορούμενος για βιασμό ανήλικης. Ο αντιπρόεδρος του Παναθηναϊκού, Απόστολος Νικολαΐδης, δήλωσε στις εφημερίδες πως ο ποδοσφαιριστής δεν θα αγωνιστεί με την ομάδα μέχρι να ξεκαθαρίσει η υπόθεση. Το πρωί της Κυριακής, όμως, ο Λουκανίδης πήγε στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και διαμαρτυρόταν πως άδικα είχε αποκλειστεί.
Την Παρασκευή, πριν από το ντέρμπι, οι εφημερίδες αποκάλυψαν πως η Σαπφώ Βουτσαρά κατέφυγε στην Εισαγγελία και κατέθεσε μήνυση κατά του ποδοσφαιριστή των Πρασίνων Τάκη Λουκανίδη «επί βιασμό της 14έτιδος θυγατέρας της Γιόλας (Παναγιώτας) παρά την σφοδρά αντίσταση αυτής. Στη μήνυσή της η κ. Βουτσαρά τόνισε ότι ο διεθνής παίκτης γνώρισε την κόρη της στο γραφείο του προέδρου του Παναθηναϊκού Λουκά Πανουργιά. Η έκθεση του ιατροδικαστή Αθηνών Δημήτρη Καψάσκη ανέφερε πως δεν διαπιστώθηκαν στοιχεία βιασμού και παράλληλα βεβαίωνε την «διατήρηση της αγνότητάς της».
«Η σκηνή διαδραματιζόταν την στιγμή που οι συμπαίκτες του έμπαιναν βιαστικά στο πούλμαν που θα τους μετέφερε σε προαστιακό εστιατόριο για φαγητό. Ξεκίνησαν από την οδό Τσόχα και έφτασαν στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Εκεί σταμάτησαν και ο Ανδρέας Παπαεμμανουήλ κατέβηκε και γύρισε τρέχοντας στο γήπεδο. Ο Λουκανίδης βρισκόταν ακόμη εκεί και του φώναξε: «Τάκη, τρέχα να ντυθείς, θα παίξεις σήμερα».
Ύστερα από αυτό ο Λουκανίδης προκειμένου να παίξει στο ντέρμπι αναγκάστηκε να δηλώσει πως θα αρραβωνιαστεί το κορίτσι. Στον αγώνα υπήρξε μεγάλη ένταση και ο Λουκανίδης ήταν από τους καλύτερους των «πρασίνων» που όμως έχασαν με 3-2. Το 3-1 για τον Ολυμπιακό σημειώθηκε με πέναλτι που προκάλεσε τον «αλληλλοδαρμό Πολυχρονίου – Παπαεμμανουήλ και τη διακοπή του αγώνα για πέντε λεπτά. Με τη λήξη οι Τουμπέλης, Θεοφάνης, Σημαντήρης και Τσανακτσής συνεπλάκησαν και οι αστυφύλακες τους διεχώρισαν με δυσκολία. Το φύλλο αγώνα, όπως ανέφεραν οι εφημερίδες, ήταν λευκό αφού ο Ρουμάνος διαιτητής Τοτ δεν σημείωσε τίποτε για τις συμπλοκές.
Αντιθέτως αίσια τελείωσε και η υπόθεση με τη νεαρή κοπέλα, αφού ο παίκτης αποκάλυψε πως θα την παντρευτεί μιας και αυτός ήταν ο πιο γρήγορος τρόπος για να κλείσει το θέμα.
***
O άνθρωπος που διέκρινε πρώτος αυτό το σπάνιο χάρισμα του Λουκανίδη δεν ήταν άλλος από τον Νίκο Πάγκαλο. Ο προπονητής του στη Δόξα Δράμας τη δεκαετία του ’50. «Πατερούλη» αποκαλούσε ο Λουκανίδης τον Πάγκαλο όσα χρόνια αγωνίστηκε στη Δράμα, βλέποντας στο πρόσωπό του και τον γονιό που τόσο πολύ στερήθηκε στα παιδικά του χρόνια. Ο Νίκος Πάγκαλος ως προπονητής πάντως άλλαζε θέση στον παίκτη από αγωνιστική σε αγωνιστική για να καλύπτει τις «τρύπες» που άφηναν οι συμπαίκτες του που έλειπαν λόγω κάποιου τραυματισμού. «Τακούλη θα παίξεις τερματοφύλακας γιατί ο Σαμλίδης έχει χτυπήσει στο κεφάλι» του λέει ο Πάγκαλος πριν από κάποιο κρίσιμο παιχνίδι. «Ναι Πατερούλη», απαντά ο Λουκανίδης, κατεβάζοντας τα ρολά. «Τακούλη μου σήμερα θα παίξεις με το 9 στην πλάτη γιατί ο Κουίρουκίδης έχει βαρύ διάστρεμμα». Σέντερ φορ λοιπόν ο Λουκανίδης και νίκη για τη Δράμα με δικό του μάλιστα γκολ.
***
Κάπως έτσι -και ενώ η φυσική του θέση ήταν κεντρικός χαφ και στόπερ- ολοένα και μεγάλωνε ο μύθος για τον νεαρό που μπορούσε να αγωνιστεί παντού. Ένας μύθος που έγινε πραγματικότητα και που τον έφερε στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 μια ανάσα από την ιταλική Γιουβέντους, σε μια περίοδο που τέτοιες μεταγραφές -για Έλληνες παίκτες- έμοιαζαν μόνο ως κακόγουστο ανέκδοτο. Τελικά το «φλερτ» δεν κατέληξε σε «γάμο» μιας και ο Λουκανίδης δεν τόλμησε ποτέ το μεγάλο ταξίδι για το Τορίνο με τον βασικό λόγο αυτής του της άρνησης το γεγονός πως δεν ήξερε καθόλου Ιταλικά. «Εμείς καλά καλά δεν μιλάμε σωστά ελληνικά, ιταλικά θα μάθουμε;» είχε πει σε κολλητό του και τελικά έφυγε για την Κύπρο και τα χρώματα του ΑΠΟΕΛ.
Ο Λουκανίδης αποφάσισε οριστικά πως πρέπει να ντυθεί στα πράσινα το 1959, έπειτα από ένα ιστορικό παιχνίδι της Δόξας στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας κόντρα στον ΠΑΟ.
Η ομάδα του έπαιζε με 9 παίκτες και ο ίδιος έκανε τα πάντα στο γήπεδο αγωνιζόμενος στον άξονα και μάλιστα παραλίγο να κερδίσει το παιχνίδι -σχεδόν- μόνος του. Έτρεχε, έκοβε, μοίραζε, απειλούσε. Τελικά ο ΠΑΟ με ένα γκολ του Μίμη Μπενάρδου κέρδισε στις καθυστερήσεις, με τους φίλους των πρασίνων όμως να εισβάλουν στον αγωνιστικό χώρο και να σηκώνουν εκστασιασμένοι τον -αντίπαλο- Λουκανίδη στον αέρα, απαιτώντας τη μεταγραφή του στην ομάδα τους και φωνάζοντας υπέρ του συνθήματα. Ο Λουκανίδης δεν μπορούσε να πιστέψει αυτή την έκρηξη λατρείας όπως και οι περισσότεροι συμπαίκτες και αντίπαλοι.
Το ’61 και ενώ ο Ολυμπιακός προσφέρει περισσότερα χρήματα στον παίκτη, ο Λουκανίδης θα υπογράψει στον ΠΑΟ και το ίδιο βράδυ «θα τα σπάσει» με τον αδελφό του Θανάση (παίκτη του Ολυμπιακού) στο μαγαζί που τραγουδούσε ο αγαπημένος του Πάνος Γαβαλάς, στην Αχαρνών. Τα μπουζούκια και η καλή ζωή ήταν κάτι που ποτέ δεν έλειψαν στον Λουκανίδη όσα χρόνια έπαιξε ποδόσφαιρο και για πολλούς ήταν και το μοναδικό του ψεγάδι. Τα γλέντια στη Φωκίωνος Νέγρη (τότε καρδιά της νυχτερινής Αθήνας), πριν αλλά και έπειτα από σπουδαίες αναμετρήσεις, έχουν μείνει ανεξίτηλα χαραγμένα τόσο στον ίδιο όσο και σε συμπαίκτες και απλούς φιλάθλους. Φυσικά, όπως έλεγε ο ίδιος, όλα όσα έκανε τα έκανε μέχρι την Τετάρτη το βράδυ και μετά γινόταν…καλόγερος.
***
Τον Ιούλιο του 1963 ο ΠΑΟ αποφάσισε να δώσει τα κλειδιά της ομάδας στον Γιουγκοσλάβο προπονητή Στέφαν Μπόμπεκ που είχε ως στόχο να μετατρέψει τους «πράσινους» από μια εξαιρετική ομάδα σε κάτι πραγματικά το ανίκητο.
Ο Μπόμπεκ δουλεύει και τελειοποιεί το 4-3-3 πατώντας στις τακτικές του Τζίμι Χόγκαν. Έχοντας στον άξονα τους Δομάζο και Λουκανίδη θα φτιάξει την ανίκητη -στην κυριολεξία- ομάδα της σεζόν 1963/64. Ο ΠΑΟ θα κατακτήσει αήττητος το πρωτάθλημα (όντας η μοναδική ελληνική ομάδα που το έχει καταφέρει) και θα συνεχίσει με μόλις μία ήττα (3-2 από τον Εθνικό) και την επόμενη σεζόν κατακτώντας και πάλι την κούπα του πρωταθλητή. Η αθηναϊκή ομάδα είχε αγγίξει το τέλειο και συνδύαζε την ηρεμία με τα επιθετικά ξεσπάσματα με τέτοιο τρόπο που δεν μπορούν να αποτυπώσουν τα λόγια.
Εννοείται πως και με τον Μπόμπεκ στον πάγκο ο Λουκανίδης συνέχιζε να αλλάζει θέσεις δίνοντας πάντα πολύτιμες λύσεις στην ομάδα του και οδηγώντας τη σε σπουδαίες νίκες. Τελικά όμως η κόντρα του Μπόμπεκ με τους περισσότερους παίκτες, το 1967, θα στείλει τον Λουκανίδη στον πάγκο και τελικά στη φυγή, με προορισμό τον Άρη Θεσσαλονίκης το 1969.
Οι ένδοξες μέρες σιγά σιγά άρχισαν να ανήκουν στο παρελθόν και τελικά ο σπουδαίος ποδοσφαιριστής θα βάλει τέλος στην καριέρα του το καλοκαίρι του 1970. Έχοντας κατακτήσει και ένα κύπελλο Ελλάδος με τον Άρη. Ήταν 33 ετών.
Πολλοί είναι αυτοί που θεωρούν πως αν ο ΠΑΟ είχε και τον Λουκανίδη τη χρονιά του Γουέμπλεϊ δεν θα είχε χάσει με τίποτα εκείνο το παιχνίδι κόντρα στον Άγιαξ.
***
Ο Τάκης Λουκανίδης γεννήθηκε το 1937 στο Παρανέστι Μασοχωρίου Δράμας. Όταν το 1942 έμεινε ορφανός από πατέρα για να μπορέσει να σπουδάσει μπήκε στο Ορφανοτροφείο της Δράμας και έβγαλε το Δημοτικό Σχολείο. Στη συνέχεια ο Τάκης πήγε στο Ορφανοτροφείο της Κομοτηνής και σπούδαζε στη Γεωπονική Σχολή. Παράλληλα έφτιαξε μια ομάδα, την ΑΕ Ορφανοτροφείου και παίζανε με τα γύρω χωριά. Άρχισε να παίζει τερματοφύλακας, αλλά δεν του πολυάρεσε γιατί η μπάλα παιζόταν από τη σέντρα και κάτω και δεν συμμετείχε στο παιχνίδι. Έτσι αποφάσισε να αλλάξει θέση με αυτήν του σέντερ-φορ. Ένας καθηγητής του πού τον παρακολουθούσε τον συμβούλεψε να υπογράψει το πρώτο του δελτίο στην ΑΕΚ Κομοτηνής με την προϋπόθεση όταν θα τελείωνε τη σχολή να πήγαινε αυτόματα στη Δόξα Δράμας που ήταν και το όνειρό του. Όμως ο Τάκης βγαίνει πτυχιούχος στη Γεωπονική και η ομάδα του αρνείται να τον δώσει στη Δόξα Δράμας διότι η εξέλιξή του ήταν μεγάλη και τον ζητούσαν πολλές ομάδες. Μετά μεγάλες πιέσεις ακόμα και από τη μητέρα του, έγινε η μεταγραφή με επεισοδιακό τρόπο. Από το 1955 έγινε μέλος της Δόξας και εργαζόταν ως τεχνικός στη ΔΕΗ.
***
Ο Τάκης Λουκανίδης πέθανε από έμφραγμα το πρωί της Πέμπτης 11 Ιανουαρίου 2018. Ήταν 81 ετών. Η κηδεία του θα γίνει την Παρασκευή 12 Ιανουαρίου το μεσημέρι στις 3.30 από το Νεκροταφείο της Κηφισιάς.
***
Το αήττητο Πρωτάθλημα του 1964 ΕΔΩ
