Του Παναγιώτη Μήλα
Σπούδασε στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια ολοκλήρωσε τις σπουδές της πάνω στη σκηνοθεσία θεάτρου στη Νέα Υόρκη.
Σκηνοθέτησε έργα του Guillermo Calderon, της Stav Palti Negev, του Γιάννη Καλαβριανού, του Ανδρέα Φλουράκη, της Jennifer Ogasian, του Roberto Athayde, του Mark Ravenhill, του Ντάριο Φο, του Israel Horovitz…
Έχει παρουσιάσει δουλειά της σε φεστιβάλ και θεατρικούς χώρους στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ και την Ελλάδα.
Από τον Μάιο του 2021 η Λητώ Τριανταφυλλίδου συμμετέχει στο καλλιτεχνικό residency R-Evolution, μέσα από το οποίο συνεργάζεται με το Nuovo Teatro Sanita στη Νάπολη.
Αυτό είναι με λίγα λόγια το ξεκίνημα της πορείας της σκηνοθέτιδας.
Ομολογουμένως δυναμικό και ευτυχές ξεκίνημα…
Αξίζει όμως εδώ να θυμίσουμε ότι η ευτυχία έχει δύο όψεις: Τη μια τη γνωστή και την άλλη όψη η οποία γράφει «Felicità».
Σωστά καταλάβατε. Πρόκειται για το πρώτο θεατρικό έργο της δημοσιογράφου Σεμίνας Διγενή.
Θα μου πείτε πως πρόκειται για ένα ακόμα θεατρικό έργο μέσα στην πληθώρα εκείνων που ανεβαίνουν στις σκηνές της χώρας μας.
Όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι.
Αρκεί να σας πω ότι αν ζητηθεί σε ένα δημοσιογράφο να μικρύνει το κείμενό του κόβοντας αρκετές λέξεις το βέβαιο είναι ότι θα αρνηθεί.
Σκεφτείτε λοιπόν τώρα τη Λητώ Τριανταφυλλίδου να βρίσκεται σε δημιουργικό τετ α τετ με το κείμενο της Σεμίνας Διγενή…
Δύσκολο συναπάντημα.
Διάβασα το βιβλίο και είδα πως είναι ένα θεατρικό κείμενο με άπειρες εικόνες. Ένα κείμενο που θυμίζει κινηματογράφο. Σκηνές που παραπέμπουν σε μιούζικαλ. Εξέλιξη που θα τη ζήλευε ο Χίτσκοκ. Ατάκες που θα μπορούσε να τις έχει γράψει ο Αλέκος Σακελλάριος ή ο Νίκος Τσιφόρος και γιατί όχι ο Γούντι Άλεν. Ένα έργο πολύχρωμο αλλά και με όλες τις αποχρώσεις του γκρι. Μια τρυφερή, ρομαντική ιστορία που κάποια στιγμή όταν όλα ανατρέπονται γίνεται τόσο σκληρή που κανείς δεν μπορεί να το φανταστεί.
Έχοντας μπροστά της αυτή τη δοκιμασία η Λητώ Τριανταφυλλίδου θα έπρεπε να ξεπεράσει τον εαυτό της για να δώσει σάρκα και οστά στις 120 σελίδες του βιβλίου και στους δύο ήρωές του, τη «Γυναίκα» και το «Πείραμα»…
Γι’ αυτό τον λόγο σκέφθηκα να ζητήσω από τη σκηνοθέτιδα να μιλήσουμε για το Catisart.gr ώστε να μάθω τα μυστικά για τη ζωή της, την καλλιτεχνική της πορεία και το πώς προσέγγισε σε το «Felicità». Την αναζήτησα, τη βρήκα και όλα πήραν τον δρόμο τους…
– Έχετε κάνει σημαντικές σπουδές στο χώρο των παραστατικών τεχνών, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πώς προέκυψε η ενασχόλησή σας με το θέατρο; Ήταν επαγγελματικός προσανατολισμός ή ερασιτεχνική απασχόληση που εξελίχθηκε σε επαγγελματική;
*Ενώ είχα από μικρή επαφή με το θέατρο, ως θεατής αλλά και σε ερασιτεχνικό και σχολικό επίπεδο, δεν μου περνούσε από το μυαλό ότι θα μπορούσε να είναι “πραγματική δουλειά”. Στα 17 επέλεξα να σπουδάσω θέατρο γιατί σκέφτηκα ότι είναι σπουδές που περιέχουν πολλά πράγματα τα οποία με ενδιέφεραν, όπως η λογοτεχνία, η μουσική, η σκηνογραφία. Σε αυτήν την επιλογή έπαιξε μεγάλο ρόλο ότι ανακάλυψα το Τμήμα Θεάτρου της Θεσσαλονίκης όταν την ίδια χρονιά είχα επισκεφτεί μια Έκθεση Σκηνογραφίας σπουδαστών στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Θυμάμαι τις μακέτες που παρουσίαζαν μικρούς ολοκληρωμένους κόσμους.
Έτσι, κάπως ίσως τυχαία βρέθηκα στο Τμήμα Θεάτρου του Αριστοτελείου. Φυσικά, αρχικά σκεφτόμουν ότι θα ασχοληθώ με τη σκηνογραφία. Αλλά γρήγορα ανακάλυψα ότι το πιο γοητευτικό και ουσιαστικό κομμάτι του θεάτρου για εμένα δεν ήταν καμία από τις επιμέρους τέχνες που το απαρτίζουν, αλλά η κοινότητα, η οικογένεια που φτιάχνεται για κάθε παράσταση. Ο γάμος των τεχνών και των ανθρώπων που συναντιούνται πρώτη φορά σε μια σκηνή, συνήθως γύρω από ένα τραπέζι, για να δημιουργήσουν έναν κόσμο. Η σκηνοθεσία είναι η τέχνη στην καρδιά αυτής της διαδικασίας. Και είναι η μόνη τέχνη που χρησιμοποιεί ζωντανά υλικά, για να δημιουργήσει έναν κόσμο.
Η επιθυμία μου να κάνω αυτήν τη δουλειά, και να την κάνω καλά, με οδήγησαν στο να συνεχίσω να σπουδάζω, στο να ζήσω σε άλλες χώρες, στο να ψάξω άλλους κόσμους από αυτόν στον οποίο μεγάλωσα και ένιωθα ασφαλής. Και ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές, συνεχίζω να νιώθω τυχερή που είμαι σκηνοθέτις.
-Τι είναι το θέατρο για σας: αναζήτηση, περιπλάνηση ή προορισμός;
*Υπάρχει ένα μέρος του εαυτού μου που συνεχώς ψάχνει το επόμενο project, αναζητά την επόμενη ιστορία. Αυτή η αναζήτηση είναι μια πολύ προσωπική διαδικασία, συχνά γεμάτη ανασφάλειες.
Όταν βρω την ιστορία που ψάχνω, αυτή η ιστορία γίνεται προορισμός.
-Ξεχωρίζετε κάποια σκηνοθεσία σας που να έχετε δεθεί περισσότερο μαζί της, να σας λέει κάτι περισσότερο στην καρδιά από ό,τι οι άλλες;
*Υπάρχουν κάποιες στιγμές που ξεχωρίζω. Η πρώτη είναι μια παράσταση που σκηνοθέτησα στο τέλος των σπουδών μου στη Νέα Υόρκη, το Pool (No Water) του Mark Ravenhill. Μια παράσταση με θέμα την καλλιτεχνική αντιζηλία και ηθική.
Μεγάλη σημαντική στιγμή για εμένα είναι το Mistero Buffo του Dario Fο, με τον Πάνο Βλάχο. Η παράσταση αυτή ανέβηκε πρώτη φορά το 2016 στο Balcony Theater της West Park Presbyterian Church της Νέας Υόρκης. Έμαθα πάρα πολλά σε αυτό το εγχείρημα. Η παράσταση ταξίδεψε πολύ σε φεστιβάλ εκτός ΝΥ και ΗΠΑ. Αυτή η παράσταση είναι σίγουρα αυτή που με άλλαξε περισσότερο σαν καλλιτέχνη και έθεσε κάποιους στόχους για εμένα, που προσπαθώ να συναντώ σε κάθε άλλη δουλειά μετά από αυτήν.
Η πρώτη παράστασή μου στην Ελλάδα ήταν η Βίλα του Guillermo Calderon, με τη Νατάσα Εξηνταβελώνη, τη Λίλα Μπακλέση και την Αγγελική Πασπαλιάρη. Η παράσταση αυτή ήταν ένα μεγάλο στοίχημα, καθώς ήταν μια δύσκολη ιστορία με την οποία επέλεξα να (ξανά)συστηθώ στο Ελληνικό Θέατρο.
Και φυσικά, αυτήν τη στιγμή είμαι γεμάτη από το «Felicità» της Σεμίνας Διγενή, με τη Μυρτώ Αλικάκη και τον Γιάννη Σοφολόγη. Σε αυτήν την παράσταση έχω δοκιμάσει πολλά καινούργια πράγματα για εμένα, έχω σπρώξει τον εαυτό μου προς νέες κατευθύνσεις. Έχω δώσει ένα μεγάλο μέρος του εαυτού μου και της φαντασίας μου, και έχω μεγάλη αγωνία για το ταξίδι που αρχίζει τώρα που συναντά το κοινό της.
-Είναι πιο σημαντικό για σας το αισθητικό αποτέλεσμα ενός έργου ή το μήνυμα που πιθανόν μπορεί να εκφραστεί μέσα από αυτό;
*Το μήνυμα, ή αλλιώς ο λόγος για να πούμε μια ιστορία, ο λόγος που διεκδικούμε δύο ώρες από τις ζωές του κοινού, είναι το μόνο πράγμα που έχει σημασία. Η αισθητική μιας παράστασης ιδανικά πρέπει να υπηρετεί αυτόν τον λόγο. Θαυμάζω και ζηλεύω τους καλλιτέχνες που ξεκινούν από την Ομορφιά. Εγώ τη βρίσκω άδεια χωρίς ιστορία.
-Ο σκηνοθέτης σκέφτεται και κατόπιν προχωράει στη σκηνοθεσία, ή το κάνει αυτό ενστικτωδώς ψάχνοντας την «ικανοποίηση»;
*Μέρος της σκηνοθετικής σύλληψης συμβαίνει πριν από την πρόβα, σε μια περίοδο έρευνας και σκέψης. Μια σκηνοθεσία στο χαρτί.
Για εμένα είναι καθοριστική η στιγμή που συναντάω ηθοποιούς. Εκεί αρχίζει μια διαδικασία διαπραγμάτευσης. Υπάρχει πάντα μια στιγμή που ξεχνάω αυτά που ήξερα για το έργο, που ακολουθώ το ένστικτό μου και τις ιδέες των συνεργατών μου. Είναι απαραίτητο να γίνει ο κόσμος που φτιάχνουμε 3D, αντιφατικός, άρα ολόκληρος. Όταν πια ολοκληρώνεται η σύνθεση της παράστασης, διαπιστώνω τον βαθμό απόκλισης από το αρχικό σχέδιο. Άλλες φορές είναι μικρός, άλλες μεγάλος.
-Όπως μας είπατε πιο πάνω, φέτος σκηνοθετείτε το πρώτο θεατρικό έργο της δημοσιογράφου Σεμίνας Διγενή με τον τίτλο «Felicità». Τι θέλετε να ξέρουμε για αυτήν τη δουλειά;
*Η Σεμίνα έχει γράψει ένα πολύ δυνατό έργο όπου αποδεικνύει ότι το θέατρο είναι ένα επικίνδυνο παιχνίδι. Η ιστορία της έχει δύο πολύ γοητευτικούς χαρακτήρες. Μια μεσήλικη γυναίκα σκηνοθέτη και ένα νεαρό διανομέα. Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ανθρώπους υπάρχει ένα μεγάλο μυστικό, ένα μεγάλο τραύμα. Από φόβο, η γυναίκα επιλέγει ένα παιχνίδι ρόλων, και όχι μια ευθεία προσέγγιση. Οι δύο χαρακτήρες αποδεικνύονται συμπληρωματικοί, ο ένας είναι εξαρτημένος από τις νευρώσεις του άλλου. Κι ενώ το θέατρο – οι ρόλοι που η γυναίκα ζητάει να παίξουν – ξεκινά σαν παιχνίδι, τελικά έχει καταστροφικές προεκτάσεις.
Όταν πρωτοδιάβασα το κείμενο συνομίλησε με τους φόβους μου και τις εμμονές μου. Νομίζω πως κάθε άνθρωπος που κάνει θέατρο, ηθοποιός ή σκηνοθέτης, έχει χαθεί μέσα σε έναν ρόλο ή θεατρικό έργο. Έχει μπει τουλάχιστον στον πειρασμό να φέρει έναν ρόλο στην πραγματική του ζωή, έξω από τη θεατρική σκηνή. Πίσω από την ιδέα ότι τα όρια μεταξύ ζωής και θεάτρου είναι θολά βρίσκεται άλλωστε όλη η ποίηση του θεάτρου. Στις πρόβες δεν ψάχνουμε το κατασκεύασμα, λέμε ότι ψάχνουμε τη «αλήθεια». Να μην ξέρουμε πού αρχίζει το παραμύθι και πού η ζωή.
Κι όμως, αν ποτέ επιτευχθεί αυτός ο στόχος, αν “νικήσει” το θέατρο αυτοαναιρείται. Από φάρμακο γίνεται ναρκωτικό. Από παρηγοριά γίνεται ψέμα.
Το Felicità της Σεμίνας Διγενή είναι μια θεατρική παγίδα. Μια τυχαία συνάντηση που σταδιακά εξελίσσεται σε μια τραγωδία δωματίου. Από κάποια στιγμή και μετά, τα πάντα μπορούν να συμβούν μεταξύ αυτόν των δύο ανθρώπων. Αυτή είναι η ουσία του θρίλερ αλλά και η μεγάλη φαντασίωση.
-Τι είναι για σας ο θεατής;
*Είναι το τελευταίο κομμάτι ενός παζλ, σίγουρα το πιο σημαντικό. Χωρίς αυτό, το παζλ μένει στο συρτάρι.
-Ποια θα είναι η επόμενη δουλειά σας;
*Τον Δεκέμβρη θα κάνει πρεμιέρα το Memento Mori στο Sardegna Teatro στο Cagliari, στην Ιταλία. Είναι ένα θεατρικό κείμενο που έγραψα εγώ μαζί με τον συνεργάτη μου και καλό φίλο, Leonardo Tomasi, και διαπραγματεύεται τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στη μνήμη και στη λήθη: Να ξεχνάς, να προχωράς, να ζεις ή να θυμάσαι, να επιμένεις, να πονάς; Η απάντηση μπορεί να φαίνεται εύκολη, αλλά πίσω από τη λήθη κρύβεται όλη η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το Μemento Mori είναι η πρώτη ολοκληρωμένη σκηνοθεσία μου στην Ιταλία.
-Πώς φαντάζεσαι το μέλλον του θεάτρου στην Ελλάδα;
*Είναι μεγάλη χαρά ότι ο κόσμος στην Ελλάδα πηγαίνει θέατρο, ειδικά τα τελευταία χρόνια. Καταρχάς θα ήθελα να κρατήσει αυτό το μικρό θαύμα, γιατί δεν είναι αυτονόητο.
Επίσης, φαντάζομαι και εύχομαι ένα θέατρο πιο διεθνές, πιο εξωστρεφές, πολύγλωσσο. Με ιστορίες περίεργες και εξωτικές, που ξεπερνούν τα όρια της παγιωμένης κατανόησής μας για την ανθρώπινη κατάσταση.
-Το δικό σας μέλλον στο χώρο;
*Ούτε θέλω, ούτε μπορώ να δω πολύ μακριά. Έχω αρχίσει να σκιαγραφώ τις προσκλήσεις για την επόμενη χρονιά και αυτό μου είναι αρκετό για τώρα.
-Κυρία Τριανταφυλλίδου σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συνομιλία. Εύχομαι καλή συνέχεια σε όλα όσα κάνετε.
*Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart για τη φιλοξενία.
***
Η Σεμίνα Διγενή ανοίγει την αυλαία και παρουσιάζει το πρώτο θεατρικό της έργο: «Felicità»…
