20.4 C
Athens
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

Ηωάννα Σπανού: Ο άνθρωπος καλλιεργείται μόνον όταν επιδιώκει να δώσει και να πάρει το Καλό

 

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη ανάμεσα σε αρχαίες εκκλησίες και πολυκατοικίες του 1930. Μαθήτρια του Δημοτικού, όταν ήταν, σε μια σχολική εκδρομή στα κάστρα της πόλης, ακριβώς δίπλα από την Πορτάρα, βρήκε πεσμένο στο χώμα ένα πουλάκι. Το πήρε στα ζεστά της χέρια και το υιοθέτησε. Όταν δυνάμωσε και μπορούσε ν’ ανοίξει τα φτερά του, παρά την αντίθετη γνώμη των άλλων, το άφησε να φύγει. Σήμερα, που ο κόσμος μας έχει γίνει μια άδεια φωλιά, στα αδιέξοδα της ζωής, υιοθετεί την ειλικρίνεια, την αρετή, την ψυχική εγρήγορση, το ηθικό πλεονέκτημα. Υπηρετεί ένα θέατρο που μάχεται την πεζολογία και την κενότητα του ξύλινου λόγου. Η τέχνη της μάς συνδέει με την αλήθεια από την οποία είμαστε αποκομμένοι ως κοινωνία, ως χώρα, ως συλλογικότητες, ως άτομα. Είμαστε αποκομμένοι, όπως όταν κόβουμε τη γλώσσα κάποιου για να μη μιλά ή τα χέρια του για να μη γράφει επειδή μας ενοχλούν τα λόγια του ή τα γραπτά του.

Η Ηωάννα Σπανού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο Λονδίνο (MA Text and Performance, Royal Academy of Dramatic Art & King’s College) έχοντας αποφοιτήσει από το Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και από Ανωτέρα Δραματική Σχολή. Εργάστηκε στο Εθνικό Θέατρο ως βοηθός σκηνοθέτη και ηθοποιός με τη Λυδία Κονιόρδου. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε στο Κέντρο Αρχαίου Δράματος «Δεσμοί» όπου δούλεψε ως θεατρολόγος-ηθοποιός. Πρωτότυπη καλλιτεχνική της εργασία έχει παρουσιαστεί στο Ίδρυμα Θεοχαράκη («Ένα κερί αρκεί», «Σε γνωρίζω;», «Το Σάββατο δεν βλέπουμε θέατρο, κάνουμε θέατρο»), στο Ίδρυμα Κατακουζηνού («Ο Σημαδιακός», «Σε γνωρίζω;»), στο Μουσείο Παπαδιαμάντη και στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Στο Λονδίνο εργάστηκε στο Technis Theatre, στην Royal Shakespeare CO, Discovery channel, Rainbow co και στην ομάδα της mask maker C. Vervain.

Το 2015 η επιτυχημένη παράστασή της «Ο Σημαδιακός» αποτέλεσε μια ξεχωριστή περίπτωση σύνδεσης του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με τον Σαίξπηρ. Το 2016 ερμήνευσε με εντελώς σύγχρονο τρόπο ολόκληρο τον Εθνικό Ύμνο του Διονυσίου Σολωμού (158 στροφές), συνοδεία τριών τραγουδιών που λειτούργησαν ως χορικά σε μια επική σύνθεση με τίτλο «Σε γνωρίζω;». Και οι δύο παραστάσεις παρουσιάστηκαν στο λογοτεχνικό σαλόνι των Κατακουζηνών. Έναν ιστορικό χώρο, όπου το καθετί είναι αντικείμενο τέχνης. Όπου η γενιά του ‘30, επιφανείς Έλληνες και ξένοι, άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης, συγκεντρώνονταν, συζητούσαν, φιλοσοφούσαν, φιλονικούσαν, επινοούσαν και δημιουργούσαν την Ελλάδα. Στον ίδιο χώρο όπου υποδέχτηκαν τον Οδυσσέα Ελύτη όταν επέστρεψε με το Νόμπελ στα χέρια.

Το 2016-17, επιστρατεύοντας την τεχνική και τη φαντασία της, παρουσίασε το θρυλικό διήγημα «Πέδρο Καζάς» του Φώτη Κόντογλου, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Στη μετάφραση του Ελευθέριου Βενιζέλου και σε διδασκαλία ερμηνείας – σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη, η Ηωάννα Σπανού ερμηνεύει ξανά φέτος -από τις 13 Οκτωβρίου 2018- τον “Επιτάφιο του Περικλή” στην Οικία του Άγγελου και της Λητώς Κατακουζηνού.

Όπως περιγράφει ο σκηνοθέτης Δήμος Αβδελιώδης, «ο Επιτάφιος του Περικλή είναι το μοναδικό κείμενο στην πολιτική και πολιτισμική ιστορία της παγκόσμιας ιστορίας, που καταγράφει με καθαρότητα και αμεσότητα τον λογικό και αισθηματικό ιστό, του τι σημαίνει Δημοκρατία, όχι σαν θεωρητική προσέγγιση, αλλά σαν προσωπική, βιωματική κατάθεση και πράξη, από έναν ενεργό, φωτισμένο ηγέτη, με αφορμή ένα τραγικό για την πόλη των Αθηνών γεγονός, της τελετής της ταφής των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού Πολέμου».

Ο Επιτάφιος που εκφώνησε ο Περικλής στον Κεραμεικό για τους νεκρούς του πρώτου χρόνου του Πελοποννησιακού Πολέμου είναι ένα από τα συγκλονιστικότερα «κεφάλαια» στην Ιστορία του Θουκυδίδη. Ως γνωστόν, πρόκειται για ένα εγκώμιο της Αθηναϊκής Πολιτείας, μια συμπυκνωμένη «θεωρία» της δημοκρατίας, η σημασία του οποίου δεν εξαντλείται στις όποιες πληροφορίες μάς μεταφέρει. Το μοναδικό σε παιδευτική σημασία περιεχόμενο του λόγου αυτού και η μνημειακή λογοτεχνική μορφή του δικαιολογούν απόλυτα το θαυμασμό που έχει προκαλέσει από την εποχή που γράφηκε ως σήμερα. Έχει ειδικό βάρος ο τρόπος με τον οποίο ο Περικλής εμπνέει αυτοπεποίθηση στους πολίτες που έχουν συγκεντρωθεί να θρηνήσουν τους νεκρούς τους, η πολιτική και πολιτισμική αισιοδοξία που αναδεικνύεται πίσω από κάθε φράση του κειμένου.

Η Ηωάννα με γνώση, άποψη, προσήλωση και, κυρίως, με ευαισθησία ερμηνεύει το σπουδαίο αυτό έργο. Πραγματικά σου κάνει εντύπωση όχι μόνο το μαγικά ρεαλιστικό της εμφάνισής της, η αγέρωχη μεσογειακή ομορφιά της, η υπέροχη χροιά της φωνής της, αλλά και ο μεστός λόγος της, η ήρεμη αυτοπεποίθησή της, ο ζεστός χαρακτήρας της.

Μια πολυτάλαντη νέα γυναίκα που αγαπά τις δύσκολες επιλογές. Μια αφοσιωμένη μητέρα και καλλιτέχνιδα. Μια γυναίκα σαν τη θάλασσα που βρέχει τη ζωή μας. Ένας ουρανός που ανασαίνει…

 

 

* Μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη ανάμεσα σε αρχαίες εκκλησίες και πολυκατοικίες του 1930. Στην πρώτη δημοτικού, σε μια σχολική εκδρομή στα κάστρα της πόλης, ακριβώς δίπλα από την Πορτάρα, βρήκα στο χώμα ένα μικρό πουλάκι που είχε πέσει από κάποιο δέντρο. Το έφερα σπίτι μέσα στα χέρια μου και το υιοθετήσαμε. Ο Πίτι μεγάλωνε μαζί μας και με έκανε να καταλάβω πως ο άνθρωπος μπορεί να γίνει Βοηθός μέσα στη ζωή και να σώσει άλλους που έχουν ανάγκη.

Τι ήταν αυτό που σε έκανε να στραφείς στο θέατρο;

* Στο σχολείο είχαμε ένα πλήρως εξοπλισμένο μικρό θέατρο και υπήρχε παράδοση για τις γιορτές και τις εκδηλώσεις. Επηρεάστηκα από αυτά και στην Τρίτη Λυκείου έγραψα το έργο «Ένα στεφάνι στο Μάρκο». Η καθηγήτρια που μας επέβλεπε εγκατέλειψε την ομάδα απογοητευμένη. Εμείς συνεχίσαμε και η επιτυχία ήταν τόσο μεγάλη που πλέον ο δρόμος μου ήταν καθορισμένος από τους άλλους. Ανάμεσα στους καθηγητές ήταν και ο πατέρας μου που δεν γνώριζε τίποτε μέχρι το τέλος. Ήταν ίσως και η δωδέκατη φορά που είχα μια μικρή καλλιτεχνική επιτυχία από το πουθενά. Και πάντοτε η αντίδρασή τους ήταν αρνητική. Αυτό μου έκανε καλό, γιατί ποτέ δεν στάθηκα σε κάτι που είχα κατακτήσει, αλλά προχωρούσα παρακάτω χωρίς κανένα δισταγμό.

Τελευταία έπαιξες στον Επιτάφιο του Περικλή σε διδασκαλία και σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη. Ποιο είναι το νόημα του Επιταφίου;

* Θα μου επιτρέψετε να παραθέσω ένα απόσπασμα από το σκηνοθετικό σημείωμα του Δήμου Αβδελιώδη που εξηγεί το νόημα του Επιταφίου: «Η ποιοτική διαφορά της Δημοκρατίας απ’ όλα τ’ άλλα αυταρχικά –φοβικά πολιτεύματα, δεν βρίσκεται μόνον στην ισότητα όλων των πολιτών απέναντι στους νόμους και στην αυτονόητη δυνατότητα να αναπτύσσει ο κάθε πολίτης στο έπακρο, όλες τις δεξιότητες και τα ταλέντα του, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την οικονομική του ισχύ, μέσα απ’ όλες τις θέσεις και τα αξιώματα, καθώς και σ’ όλα τα άλλα προνόμια που προκύπτουν σαν φυσικά επακόλουθα ενός εξέχοντος πολιτειακού σχεδιασμού. Η μεγάλη κυρίως διαφορά βρίσκεται στην αιτία, η οποία γονιμοποιεί αενάως το πνεύμα της Δημοκρατίας, που είναι η σοφή διαχείριση του Λόγου και της Βούλησης σαν ανώτερου θεϊκού εργαλείου από τους ανθρώπους, ώστε να επιλέγουν οι ίδιοι με απόλυτη συνειδητότητα μέσα στον παρόντα χρόνο, την ομορφιά, από την ασχήμια, την διακριτικότητα, από τον εγωισμό, την ελευθερία, από τον καταναγκασμό, την απόλαυση, από τον βασανισμό, τον ανθρωπισμό και το φως, από την βαρβαρότητα και την μυστικοπάθεια, επιλογές που ενέχουν την ενθουσιώδη προσδοκία μόνο θετικών και καλών έργων. Επί πλέον ο θάνατος για τους πεσόντες εδώ, δεν ένα είναι ακόμα ζοφερό παιγνίδι της μοίρας αλλά μια δική τους επιλογή που νοηματοδοτεί και πάλι τη ζωή. Τη ζωή που έχει νόημα, αξία και σκοπό, έτσι όπως τον οριοθετούν οι προαναφερόμενες συνειδητές επιλογές. Μέσα από αυτό το απόσπασμα μιας τελετής βρίσκουμε την συνάφεια και το ίδιο πνεύμα που διακατέχει όλον τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και σε όλες του τις μορφές, από την τέχνη, τη φιλοσοφία, μέχρι την πολιτική σκέψη εδώ: την αναζήτηση της ανθρώπινης αλήθειας, σαν βίωμα ένθεης χαράς, αγάπης, αλληλεγγύης και ευτυχίας».

Ο Επιτάφιος του Περικλή είναι «το μοναδικό κείμενο στην παγκόσμια ιστορία, που καταγράφει με καθαρότητα και αμεσότητα τον λογικό και αισθηματικό ιστό, του τι σημαίνει Δημοκρατία. Κατά τη γνώμη σου, σήμερα τι σημαίνει Δημοκρατία;

* Δημοκρατία είναι η Ευθύνη του να είσαι ο καλύτερος και να ζητάς επίσης από τους άλλους, από την κοινωνία, από την Πόλη, το καλύτερο. Εάν δεν υπάρχει αυτή η προσπάθεια, τότε ούτε η ισονομία βοηθάει, ούτε η δικαιοσύνη και βεβαίως, ούτε η συμμετοχή στα κοινά. Ο άνθρωπος καλλιεργείται μόνον όταν επιδιώκει να δώσει και να πάρει το Καλό. Δεν θα πω το άριστο, γιατί εκεί εμπεριέχεται συχνά η έννοια του βραβείου. Κι η Δημοκρατία, όπως λέει ο Ενζολορά του Ουγκώ, ανήκει σε εκείνους που την αγαπούν σαν μάνα τους πάνω από όλα. Δεν επιβάλλεται σε κανέναν αυτή η αγάπη, ούτε το κυνήγι του αγαθού.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχεις να αντιμετωπίσεις με την παράσταση αυτή;

* Είναι αναμφισβήτητα ο κορυφαίος πολιτικός λόγος του Δυτικού κόσμου. Και πέρα από αυτό, είναι πλασμένος για να δοθεί στον κάθε θεατή χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις και εντυπωσιασμούς. Ο Περικλής εννοεί όσα λέει και λέει όσα εννοεί. Πολύ δύσκολο να ερμηνεύσεις μια τόσο δυνατή καθαρή πρόταση. Να ευθυγραμμιστείς με αυτόν τον τρόπο σκέψης.

Τι έχεις να πεις για το σκηνοθέτη σου και δάσκαλο, Δήμο Αβδελιώδη;

* Ένας αληθινός καλλιτέχνης. Είναι μπροστά από την εποχή του, κάτι που φάνηκε από την αρχή της πορείας του. Στη ζωή του και στο έργο του βλέπεις τη συνέπεια του ανθρώπου που είναι Δημιουργός σε μια εποχή κρύα και σκληρή. Η μέθοδός του είναι η απόλυτη σκηνοθεσία που ακολουθεί μόνον εκείνος που γνωρίζει ακριβώς τι θέλει, χωρίς κανένα δισταγμό. Η σχέση του με τον Λόγο είναι, βέβαια, εκείνη που τον μεταποιεί από απλό δάσκαλο και σκηνοθέτη, σε μύστη μιας αλήθειας που υπάρχει γύρω μας και μέσα μας. Μπορείς να τον υπηρετήσεις αυτόν τον άνθρωπο γιατί το αξίζει, και πάλι σε ξαφνιάζει η δική του επιθυμία να τον παραμερίσεις για χάρη της δικής σου ωριμότητας και ελευθερίας. Ακριβής, προσεκτικός και σοφός, σε περιμένει με υπομονή να συναντηθείς μαζί του στον Λόγο. Στη μεγάλη ανθοδέσμη του έργου του, είμαι κι εγώ ένα αγριολούλουδο.

Θα ξαναδούμε τον «Επιτάφιο» με τη νέα θεατρική σεζόν;

* Ο Επιτάφιος Λόγος θα παίζεται στο Ίδρυμα Κατακουζηνού από τον Οκτώβριο έχοντας πλέον κερδίσει την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Το κοινό αγάπησε τον Επιτάφιο με πάθος. Κάποιοι λένε μαζί μου τα λόγια, άλλοι κλαίνε όταν ξεκινούν οι εξαγγελίες για τους νεκρούς, αλλά το σημαντικό είναι πως όλος ο κόσμος έρχεται με λαχτάρα να μάθει τι είπε ο Περικλής, λες και θα ακούσει το βραδινό δελτίο ειδήσεων. Τόσο επίκαιρος είναι αυτός ο λόγος. Και ξεχωρίζω την όμορφη αντίδραση του κόσμου όταν στο τέλος λέει: Ναι! Τώρα νιώθω τι ήθελε να πει ο Περικλής. Τώρα κατάλαβα…

 

 

 

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τη μετάφραση του Επιταφίου Λόγου;

* Η απόδοση του Επιταφίου Λόγου έχει γίνει από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Ήταν ένας πολιτικός που στον ελεύθερο χρόνο του μελετούσε τον Θουκυδίδη και μετά τις κρίσιμες εκλογές του 1920, επιδόθηκε στη μετάφραση των «Ιστοριών» του. Η μετάφραση αυτή είναι ένα μνημειώδες έργο και αποτελεί λαμπρή συνεισφορά στο εγχείρημα της μεταφοράς των κειμένων της αρχαιότητας στα νέα ελληνικά. Και είναι συγκινητικό πως ζήτησε από τον βοηθό του τον φάκελο με τις αγορεύσεις του στη Βουλή πριν προχωρήσει στη μετάφραση του Επιταφίου. Η θεατρική λειτουργικότητα λοιπόν, του κειμένου της παράστασης είναι πολύ σημαντική. Ένας πολιτικός μεταφράζει πολιτικό. Μια αγόρευση περνά από την αρχαιότητα στη νεοελληνική ιστορία διατηρώντας τη δραματική της δύναμη.

Στο πρόσφατο παρελθόν μάς έχεις παρουσιάσει κείμενα μεγάλων Ελλήνων συγγραφέων, όπως «Ο Σημαδιακός» του Παπαδιαμάντη, «Σε γνωρίζω;» του Διονυσίου Σολωμού και «Πέδρο Καζάς» του Φώτη Κόντογλου. Πού βρίσκεται η αληθινή μαγεία αυτών των δημιουργών;

* Ήταν όλοι τους μυστικοί. Κανείς από τους τρεις δεν ήταν άνθρωπος ή καλλιτέχνης που συμβιβαζόταν με τα λίγα. Ταπεινοί και οι τρεις, αλλά τρομερά φιλόδοξοι στην καλλιτεχνική τους δημιουργία, υπηρέτησαν την ελληνική λαλιά και έκαναν όλους μας να ζούμε στον κραδασμό της σκέψης τους και στο παλμό της καρδιάς τους. Είναι εθνικοί λοιπόν, γιατί είναι αληθινοί!

Έχεις συνεργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη και ηθοποιός -μεταξύ άλλων- και με τη Λυδία Κονιόρδου. Πώς θα μας περιέγραφες την εμπειρία από αυτή τη συνεργασία;

* Όταν τελείωσα τις σπουδές μου ήθελα συνειδητά να εργαστώ δίπλα σε μια γυναίκα. Έψαχνα ένα πρότυπο. Και η Λυδία Κονιόρδου δίνει σε όλους τους μαθητές της πολλά. Με τη δική της προσήλωση και αγάπη στην τέχνη του θεάτρου, χωρίς πολλά φτιασίδια και κομπασμούς, αγγίζεις την αιμάτινη κλωστή της θεατρικής παράδοσης του τόπου μας.

Έχεις παρουσιάσει τρεις παραστάσεις σε έναν ιδιαίτερο αθηναϊκό χώρο, την Οικία Κατακουζηνού. Πού οφείλεται η μοναδική αύρα αυτού του χώρου και γιατί θέλεις να επιστρέφεις εκεί;

* Είναι ένας χώρος που αντανακλά την ευγένεια και τη γοητεία των Κατακουζηνών. Κάθε φορά που επιστρέφω εκεί, ξέρω πως θα συναντήσω το κοινό κατά πρόσωπο, και θα πάρω απαντήσεις στα ερωτήματα που με απασχολούν. Ανάμεσα σε τόσους καλλιτέχνες, θα μπορέσω κι εγώ να δέσω μια κλωστή στο ωραίο αυτό κέντημα που έχει δημιουργηθεί με τόση φροντίδα χωρίς συμβιβασμούς και ημίμετρα. Για τον κόσμο.

Τι θα ήθελες να μας πεις για τη συνεργασία σου με την επιμελήτρια του Ιδρύματος Κατακουζηνού, την κα Σοφία Πελοποννησίου – Βασιλάτου;

* Ως επιμελήτρια έχει καταφέρει να κάνει το Ίδρυμα Κατακουζηνού έναν πόλο έλξης για το κοινό και τους καλλιτέχνες. Ήταν δική της η πρόταση να γίνει ο Επιτάφιος Λόγος κι αυτό από μόνο του δείχνει την ευστοχία και την τόλμη της. Σε δύσκολες εποχές και με πολλά εμπόδια προσφέρει τη δυνατότητα να καλλιεργούμε την τέχνη μας σε ένα εξαιρετικό περιβάλλον με άριστες συνθήκες. Η συνεργασία μου μαζί της αποπνέει έναν αέρα εμπιστοσύνης και μια λεπτή πνοή οράματος. Και το να καλλιεργεί ένας επιμελητής με σοβαρότητα και ψυχραιμία, την εμπιστοσύνη και το όραμα είναι δύσκολο και σημαντικό. Γιατί τιθασεύει με το δικό του πνεύμα την έντονα φορτισμένη καλλιτεχνική δημιουργία.

Όταν παρακολουθείς μια παράσταση, νιώθεις θεατής ή ηθοποιός;

* Νιώθω θεατής γιατί παρακολουθώ κάτι. Ηθοποιός νιώθω όταν σιγά σιγά μπαίνω σε μια συγκεκριμένη διαδικασία.

Ποια είναι, κατά τη γνώμη σου, η ψυχολογική λειτουργία του θεάτρου;

* Πιστεύω πως το θέατρο ψυχαγωγεί τον άνθρωπο. Είναι απλό, αλλά και τόσο σύνθετο! Γιατί η ψυχή μας είναι ελεύθερη απ’ τη φύση της και δεν κάνει τίποτε με το ζόρι.

Το κοινό είναι παρτενέρ ή αντίπαλος;

* Ο θεατής έχει κάνει κόπο για να είναι εκεί. Δεν είναι σωστό να τον αναστατώνεις. Τον προσκαλείς, με σταθερό χέρι και ανοιχτή καρδιά για να περπατήσετε σε ένα δρόμο που ανοίγετε μαζί. Έχει ήδη δεχθεί να σε παρακολουθήσει, γιατί να ζητάς κάτι παραπάνω; Εσύ πρέπει να του δώσεις απλόχερα όσα έχεις θησαυρίσει μέσα σου με κόπο και προσοχή.

Η δουλειά του ηθοποιού εμπεριέχει και αντιφάσεις;

* Από τότε που ήμουν στη σχολή έμαθα από τους δασκάλους μου πως στη δουλειά του ηθοποιού κάνεις ό,τι σου ζητήσουν. Προσπάθησα να το ακολουθήσω και είδα πως όταν δεν έχω πραγματικό ενδιαφέρον για κάτι, τότε δεν μπορώ να ασχοληθώ με αυτό. Γι’ αυτό κάνω πράγματα μόνον όταν νιώθω μια μεγάλη περιέργεια και την ανάγκη να προχωρήσω. Διαφορετικά, κάνω κάτι άλλο. Για μένα λοιπόν, η δουλειά του ηθοποιού είναι ένα οξύμωρο.

 

 

 

Αν μπορούσες να ξεχωρίσεις μία ή δύο αγαπημένες ηρωίδες που θα ήθελες να ερμηνεύσεις, ποιες θα ήταν και γιατί;

* Η λαίδη Μάκμπεθ και η Σόνια από τον Θείο Βάνια. Η πρώτη ζει το πάθος της εξουσίας και η δεύτερη τη συντριβή του έρωτα. Και οι δύο θέλουν να φτάσουν στο ιδανικό τους κι ας αρπάζουν φωτιά από αυτό το κυνήγι. Ίσως η πρώτη να λιώνει μες στις φλόγες και η δεύτερη να γίνεται ένα κερί σε έναν ολοένα και πιο σκοτεινό κόσμο.

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε δει νέες θεατρικές ομάδες να παραμερίζουν το κείμενο προς όφελος της εικόνας, του ήχου και της σωματικότητας. Τώρα όμως αρχίζουν να αναδύονται καλλιτέχνες που επιστρέφουν στο κείμενο. Εσύ τι πιστεύεις γι’ αυτό;

* Η εποχή μας είναι βουτηγμένη στην τρέλα της εικόνας και το θέατρο αποκαλύπτει πως η εικόνα εμπεριέχει την εικασία. Ίσως είναι έτσι η αλήθεια, ίσως και αλλιώς. Αυτό που τώρα φαίνεται όμορφο, σε λίγο γίνεται άσχημο. Από την άλλη, ο λόγος υπηρετεί τόσο πιστά το συμφέρον, που είναι λογικό να διψάμε για σαρκωμένο λόγο ελεύθερο από σκοπιμότητες.

Μιλάμε για κρίση; Το θέατρο πάντα ήταν σε κρίση;

* Σε όλη τη γη περνάει κρίση η έννοια της επικοινωνίας. Πώς να μην είναι και το θέατρο σε κρίση; Έχει νόημα και σκοπό η ύπαρξή του; Ας μην ξεχνάμε πως αυτή η τέχνη γεννήθηκε ως λειτουργία του πολιτεύματος και γινόταν μέσα στο πλαίσιο της λατρείας. Πολιτική και θρησκεία. Τι άλλο να πεις για αυτό;

Τι μέλλον βλέπεις για το ελληνικό θέατρο;

Το νεοελληνικό θέατρο μεταφυτεύτηκε στον κηπάκο του ελληνικού κράτους από την Ευρώπη. Εκεί πρόκοψε λίγο, αλλά μαραζώνει γιατί οι ρίζες δεν μπορούν να πάνε βαθιά. Έχουμε ανάγκη εκτός από τη θυσία και τον κόπο των πολλών, την παρουσία των μεγάλων δημιουργών, των Κηπουρών που θα αλλάξουν όλες τις δύσκολες συνθήκες με το έργο τους.

Ποια είναι η προετοιμασία σου πριν από κάθε παράσταση, πώς ξεπερνάς το άγχος και το τρακ;

* Η προετοιμασία ξεκινάει πολλές ώρες νωρίτερα και κορυφώνεται πριν από την παράσταση με τις ανάλογες τεχνικές ασκήσεις.Το άγχος συνεχίζει να υπάρχει, απλώς το αφήνεις να σε δροσίζει για να είσαι σε εγρήγορση.

Τι σημασία έχει για τον καλλιτέχνη η συνέπεια και η πειθαρχία;

* Ο καλλιτέχνης, όπως εξάλλου και ο αθλητής, χρειάζεται να εργάζεται καθημερινά, χωρίς αντίτιμο, με σκοπό να επεκτείνει κάθε μέρα, έστω και λίγο, τα όριά του. Διαφορετικά εκείνα μικραίνουν και οι δυνατότητές του περιορίζονται. Προσωπικά έχω βρει έναν τρόπο εξάσκησης μέσα από τη διακονία των άλλων και την απώλεια κάθε έννοιας συμφέροντος.

Το νεανικό κοινό τι ερεθίσματα έχει; Το απασχολεί η ποιότητα;

* Η νεότητα μαγνητίζεται από την ποιότητα και την αναγνωρίζει εύκολα, εάν τη συναντήσει. Τα ερεθίσματα σε κάθε εποχή είναι πάντοτε πολλά και απατηλά, για να μπορέσει ο καθένας να αποχτήσει διάκριση.

Τι διαβάζεις αυτό τον καιρό;

* Μελετώ υλικό για τον Περικλή και την εποχή του.

Ποιο θα είναι το επόμενο βήμα σου στο θέατρο;

* Θα κάνουμε τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» με τον Δήμο Αβδελιώδη. Έχουμε δουλέψει πολύ πάνω στον λόγο του Σολωμού και νομίζω πως η σκηνοθεσία του Αβδελιώδη θα είναι μια αποκάλυψη. Στις μέρες μας ο λόγος του Σολωμού ξαναγυρίζει στον Λαό με πολλούς τρόπους, άλλους πιο ακαδημαϊκούς κι άλλους πιο εξεζητημένους. Επειδή όμως είναι ο ποιητής που ασχολείται με το «κοινό και το κύριο» γι’ αυτό και είναι μοιραίο να συναντηθεί με το έργο του Δήμου, ενός καλλιτέχνη που έντυσε ξανά τον Έλληνα με όμορφες φορεσιές ελληνικού λόγου. Μέσα από τα πλουμίδια του Βυζηινού και του Παπαδιαμάντη, από τα χρώματα του Μεγαλέξανδρου και με τη φόρμα της Απολογίας του Σωκράτη αλλά και του Επιταφίου Λόγου, ξεπετιέται το έργο του Σολωμού αποδεικνύοντας πως τα σπαράγματα είναι ένας τρόπος οριοθέτησης ενός κόσμου που βρίσκεται ακόμα στη γέννησή του. Και ανήκει ο καθένας σε αυτόν τον κόσμο, όχι οι εκλεκτοί.

Με ποιους χαρακτήρες ανθρώπων δυσκολεύεσαι να συνεργαστείς;

* Νομίζω πως πρέπει να συνεργαζόμαστε με όλους. Αυτό μου το λέει καθημερινά ο σύζυγός μου που εργάζεται σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό και απαιτητικό περιβάλλον. Υπάρχει γενικά ένα πνεύμα εκφοβισμού και απελπισίας γύρω μας. Ας μη δεχόμαστε την εκμετάλλευση, την απάτη και το bullying κανενός. Να απαντούμε με τα έργα μας, κοιτώντας με ευθύτητα τον άλλον. Γιατί ίσως έχει ξεχάσει την έννοια της αξιοπρέπειας και της ανθρωπιάς. Κι αυτό δεν κάνει καλό σε κανέναν.

Τι είναι αυτό που πιστεύεις ότι σε χαρακτηρίζει;

* Σύμφωνα με όσα μου έχουν πει, με χαρακτηρίζει η προσήλωση. Πιστεύω πως όταν σκύβεις το κεφάλι και δουλεύεις με απλότητα τότε σε επισκέπτεται ο ζήλος και το θεϊκό μεράκι.

Τι ελπίζεις για τον τόπο μας;

* Ελπίζω να υπάρχει περισσότερη τρέλα. Οι έξυπνοι να μειωθούν, όπως κι εκείνοι που θέλουν πιο πολύ να κερδίζουν και να μη χάνουν τίποτε. Ο τόπος μας είναι γενναιόδωρος και φιλόξενος. Είναι καιρός πια να προσαρμοστούμε σε αυτό.

Αν και πολύ νέα, είσαι μητέρα τριών παιδιών. Τι εύχεσαι για το μέλλον τους αλλά και για το μέλλον κάθε παιδιού που μεγαλώνει στη χώρα μας;

* Κάθε παιδί που μεγαλώνει στην Ελλάδα εύχομαι να χαρεί την ευλογία της ελληνικής λαλιάς και να αποχτήσει τον δυναμισμό για να παλέψει για τα δικά του όνειρα.

Έχεις ελεύθερο χρόνο;

* Πιστεύω στον ελεύθερο χρόνο. Ακόμα κι αν πρέπει να θυσιάσω τον ύπνο μου, θέλω να έχω λίγο ελεύθερο χρόνο για να βρίσκω πάλι το κέντρο μου.

Τι σε πληγώνει στην Ελλάδα;

* Η απάτη και η ιδιοτέλεια. Νομίζω πως μέσα στο φως φαίνονται και οι δύο πιο εκτρωματικές.

Πώς κρίνεις τη συμπεριφορά των Ελλήνων προς το δημόσιο χώρο, τη φύση και τα ζώα;

* Στον αυθεντικό τρόπο υπάρχει μια αρχοντιά που σε αναπαύει. Πιο συχνά υπάρχει ανευθυνότητα, άγνοια και αδιαφορία. Λυπάμαι που χρειάζονται ποινές, πρόστιμα και τιμωρίες για το αυτονόητο.

Τέλος, ποια είναι η δική σου σχέση με τα ζώα; Έχετε κατοικίδιο στην οικογένεια;

* Νιώθεις ζεστασιά κι ασφάλεια κοντά στα ζωντανά πλάσματα, είτε όταν περνάει δίπλα σου ένα κοπάδι ψαράκια, είτε όταν χαζεύεις ένα φίδι να διασχίζει την άσφαλτο με τη μεγαλοπρέπεια του αρχαίου κατοίκου της γης. Ο Πίτι, το μικρό πουλάκι που έσωσα, έμεινε στο κλουβί του γι’ αρκετό καιρό. Τέλος, παρά την αντίθετη γνώμη των μεγάλων, το άφησα να φύγει. Κι από τότε έχω βοηθήσει πολλά ζώα με όποιον τρόπο μπορώ.

  • Οι φωτογραφίες της Ηωάννας Σπανού είναι του Βασίλη Μαθιουδάκη.

 

 

 

Ο Επιτάφιος του Περικλή

«Και ως προς την ευγένειαν ακόμη των αισθημάτων μας απέναντι των άλλων, ευρισκόμεθα εις αντίθεσιν προς τους πολλούς. Διότι τους φίλους μας επιδιώκομεν ν’ αποκτήσωμεν όχι ευεργετούμενοι από αυτούς, αλλ’ ευεργετούντες αυτούς. Καθόσον ο ευεργετήσας είναι φίλος ασφαλέστερος από τον ευεργετούμενον, διότι επιδιώκει δια της συνεχίσεως της προς αυτόν ευμενείας να διατηρήση την ευγνωμοσύνην του. Ενώ ο ευεργετηθείς είναι μάλλον αδιάφορος φίλος, καθόσον γνωρίζει ότι θ’ ανταποδώση την προς αυτόν χάριν όχι ως εύνοιαν, αλλ’ ως εξόφλησιν χρέους. Και μόνοι αφόβως ωφελούμεν άλλους όχι από υπολογισμόν δια το ιδικόν μας υλικόν συμφέρον, αλλ’ από εμπιστοσύνην προς το ελευθέριον πνεύμα, από το οποίον εμπνεόμεθα.»

Το νόημα του Επιταφίου

«Ο Επιτάφιος του Περικλή είναι το μοναδικό κείμενο στην πολιτική και πολιτισμική ιστορία της παγκόσμιας ιστορίας, που καταγράφει με καθαρότητα και αμεσότητα τον λογικό και αισθηματικό ιστό, του τι σημαίνει Δημοκρατία, όχι σαν θεωρητική προσέγγιση, αλλά σαν προσωπική, βιωματική κατάθεση και πράξη, από έναν ενεργό, φωτισμένο Ηγέτη, με αφορμή ένα τραγικό για την πόλη των Αθηνών γεγονός, της τελετής της ταφής των πρώτων νεκρών του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ποτέ δε θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τόσο καλά αυτό το επινοημένο μοντέλο πολιτεύματος, ούτε μέσα από τα σχετικά ιστορικά αρχεία ούτε μέσα από τις αποσπασματικές αναφορές του, εάν δεν είχαμε το ζωντανό αυτό ντοκουμέντο από τον Θουκυδίδη, να αποτυπώνει την ερμηνεία του Περικλή για την Αθηναϊκή Δημοκρατία. Η ποιοτική διαφορά αυτής της Δημοκρατίας απ’ όλα τ’ άλλα αυταρχικά –φοβικά πολιτεύματα, δεν βρίσκεται μόνον στην ισότητα όλων των πολιτών απέναντι στους νόμους και στην αυτονόητη δυνατότητα να αναπτύσσει ο κάθε πολίτης στο έπακρο, όλες τις δεξιότητες και τα ταλέντα του, ανεξάρτητα από την καταγωγή ή την οικονομική του ισχύ, μέσα απ’ όλες τις θέσεις και τα αξιώματα, καθώς και σ’ όλα τα άλλα προνόμια που προκύπτουν σαν φυσικά επακόλουθα ενός εξέχοντος πολιτειακού σχεδιασμού. Η μεγάλη κυρίως διαφορά βρίσκεται στην αιτία, η οποία γονιμοποιεί αενάως το πνεύμα της Δημοκρατίας, που είναι η σοφή διαχείριση του Λόγου και της Βούλησης σαν ανώτερου θεϊκού εργαλείου από τους ανθρώπους, ώστε να επιλέγουν οι ίδιοι με απόλυτη συνειδητότητα μέσα στον παρόντα χρόνο, την ομορφιά, από την ασχήμια, τη διακριτικότητα, από τον εγωισμό, την ελευθερία, από τον καταναγκασμό, την απόλαυση, από τον βασανισμό, τον ανθρωπισμό και το φως, από τη βαρβαρότητα και τη μυστικοπάθεια, επιλογές που ενέχουν την ενθουσιώδη προσδοκία μόνο θετικών και καλών έργων. Επί πλέον ο θάνατος για τους πεσόντες εδώ, δεν ένα είναι ακόμα ζοφερό παιγνίδι της μοίρας αλλά μια δική τους επιλογή που νοηματοδοτεί και πάλι τη ζωή. Τη ζωή που έχει νόημα, αξία και σκοπό, έτσι όπως τον οριοθετούν οι προαναφερόμενες συνειδητές επιλογές. Μέσα από αυτό το απόσπασμα μιας τελετής βρίσκουμε τη συνάφεια και το ίδιο πνεύμα που διακατέχει όλον τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και σε όλες του τις μορφές, από την τέχνη, τη φιλοσοφία, μέχρι την πολιτική σκέψη εδώ: την αναζήτηση της ανθρώπινης αλήθειας, σαν βίωμα ένθεης χαράς, αγάπης, αλληλεγγύης και ευτυχίας». Δήμος Αβδελιώδης

 

 

 

Ταυτότητα παράστασης

Μετάφραση: Ελευθέριος Βενιζέλος
Διδασκαλία Ερμηνείας/Σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Ερμηνεία: Ηωάννα Σπανού

5ος όροφος
Λεωφ. Βασ. Αμαλίας 4
Πλατεία Συντάγματος

[email protected]

  • Από 13 Οκτωβρίου 2018

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -