Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Τη θεωρούσαμε από την αρχή μία από τις πλέον προσδοκώμενες παραστάσεις του φετινού καλοκαιριού και του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Η «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου, από το Εθνικό Θέατρο, μας δικαίωσε περίτρανα.
Η τραγωδία έχει ως θέμα την εκδίκηση της Ηλέκτρας για τον θάνατο του πατέρα της. Τα πρόσωπα του έργου, εκτός από την κεντρική ηρωίδα, κόρη του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας, είναι η Κλυταιμνήστρα, η οποία είχε δολοφονήσει τον άνδρα της Αγαμέμνονα και είχε παντρευτεί τον εξάδελφο του νεκρού Αίγισθο, ο Αίγισθος, η Χρυσόθεμις, αδελφή της Ηλέκτρας, ο Ορέστης, ο αδελφός τους, ο φίλος του Πυλάδης και ο παιδαγωγός του.
Μια οριακή μορφή
Από τα κύρια προτάγματα της παράστασης η πορεία από την αγριότητα στην εξημέρωση, το πέρασμα από το χθόνιο στο ουράνιο, η διάβαση από το αίμα στο λόγο, η μονομαχία του γήινου και του ουράνιου.
Η Ηλέκτρα αυτής της τραγωδίας είναι μια οριακή μορφή, απομακρυσμένη τόσο από τους άνδρες του έργου, ακόμη και από τους φίλους, όσο και από τις γυναίκες. Ορίζεται από τη μοναξιά, την απομόνωση και τον αποκλεισμό από τον γύρω της κόσμο, ακόμα κι από τον ίδιο τον εαυτό της. Είναι ένα πρόσωπο που κινείται στο μεταίχμιο, ανάμεσα στη γυναίκα και τον άνδρα, λειτουργώντας ως ακραία εκδήλωση του θηλυκού.
Ο έφηβος Ορέστης, συνοδευόμενος από τον Πυλάδη και τον Παιδαγωγό, επιστρέφει κρυφά στην πατρίδα του, το Άργος. Είναι επιφορτισμένος να σκοτώσει τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο. Με τους φόνους αυτούς πρόκειται να αποκαταστήσει τον οίκο του πατέρα του, του Αγαμέμνονα.
Η Ηλέκτρα, που ζει σε μόνιμο πένθος και με τις φαντασιώσεις της εκδίκησης, καλεί θρηνητικά τον Ορέστη να επιστρέψει.
Με την επιστροφή του θα βρεθούμε μπροστά σε δύο τελετές διέλευσης. Την ενηλικίωση του Ορέστη και το πένθος της Ηλέκτρας. Οι τελετές βαίνουν παράλληλα και οι ιστορίες των δύο αδελφών θα ολοκληρωθούν με τη φονική πράξη. Μια πράξη που θα χρίσει τον Ορέστη βασιλιά και στην Ηλέκτρα θα αποδώσει και πάλι τη θέση της ως μέλος της βασιλικής οικογένειας.
Ρομαντικός ποιητής
Πόσο ελεύθερα μπορεί ένας ρηξικέλευθος σκηνοθέτης να αντιμετωπίσει μια αρχαία τραγωδία, ενώ παράλληλα να σεβαστεί απόλυτα και το πνεύμα του ποιητή;
Η επιτυχία του Θάνου Παπακωνσταντίνου, που για πρώτη φορά κατέβηκε στον ιερό στίβο της Επιδαύρου, πηγάζει από τη διαίσθηση και τη γνώση, από την ανήσυχη και ανυπόμονη παρόρμησή του να ψαύσει το αντικείμενο του ενδιαφέροντός του, να δοκιμάσει την υλικότητά του, να αναζητήσει τις καταγωγικές του ρίζες μέσα στην ιστορία, τη μυθολογία και την τέχνη.
Ο σκηνοθέτης, που οι δουλειές του έχουν μια σκοτεινή χροιά ίδια με εκείνη των ρομαντικών ποιητών, παρουσίασε την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, στις 20 και 21 Ιουλίου 2018, ενώπιον ενός κοινού που μπορεί να ξεπερνούσε τις 20.000 και τις δύο ημέρες.
“Άγρια”
Γραμμένη στη σκιά του Πελοποννησιακού Πολέμου, η Ηλέκτρα θεωρείται από τα πιο «άγρια» έργα του ποιητή. «Από την πρώτη κιόλας σκηνή, της επιστροφής του μητροκτόνου Ορέστη, ως και τις επινίκιες ιαχές του Χορού στην τελευταία, αναπτύσσεται ένας διαρκής διάλογος μεταξύ σκότους και φωτός. Μια μάχη αντιθέσεων με κεντρικό θέμα τη δίκη: τη διαταραγμένη ισορροπία και την αποκατάστασή της», σημειώνει ο σκηνοθέτης. «Αποτυπώνοντας έναν κόσμο εμφύλιου σπαραγμού, ο ποιητής μάς προσκαλεί να παρακολουθήσουμε τη λειτουργία ενός φυσικού νόμου: του νόμου της ανταπόδοσης. Ο ίδιος τοποθετείται πέρα από κάθε ηθική – δεν τον ενδιαφέρει αν η χαμένη ισορροπία θα επανέλθει με τρόπο καλό ή κακό· το θέμα είναι να επανέλθει. Η βία διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις. Όταν γίνεται μια βίαιη προσβολή της δίκης, η απάντηση θα είναι επίσης βίαιη. Το ότι το μέτρο της εκδίκησης εδώ ξεπερνά τα συνήθη όρια για μια «πολιτισμένη» κοινωνία, οδηγώντας στη μητροκτονία, επίσης δεν ενδιαφέρει. Η Ηλέκτρα του Σοφοκλή κραυγάζει για ανταπόδοση, όχι για δικαιοσύνη».
Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, καλλιτέχνης ελευθερόφρων και βαθύς που αποστάζει την τέχνη του, με την «Ηλέκτρα» του αναζήτησε την αλήθεια στα φιλοσοφικά ζητήματα που ταλανίζουν την ανθρώπινη σκέψη από γενέσεως κόσμου. Εισέβαλε στην ανθρώπινη ψυχή, αναλύοντας και εξερευνώντας το «κενό συναισθημάτων» που κουβαλάει μέσα του ο άνθρωπος στο ταξίδι του στο χρόνο. Καταδύθηκε στο αρχιπέλαγος των μύθων και μας παρουσίασε μια συναρπαστική παράσταση, πηγή μεγάλης θεατρικής απόλαυσης και κέντρισμα για αναστοχασμό.
Το έργο
Η “Ηλέκτρα”, έργο της όψιμης περιόδου του Σοφοκλή −γράφτηκε πιθανότητα το 412 ή το 411 π.Χ.−, δραματοποιεί ένα από τα πιο ζοφερά επεισόδια του μύθου των Ατρειδών: την εκδίκηση για τον φόνο του Αγαμέμνονα που διέπραξαν η Κλυταιμνήστρα και ο Αίγισθος. Η Ηλέκτρα, κεντρική μορφή του δράματος, διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση του φόνου του πατέρα της και παρακαλεί τους θεούς να βοηθήσουν στην τιμωρία των δολοφόνων του. Η επιστροφή του αδελφού της, του εξόριστου Ορέστη, αναπτερώνει τον πόθο της για εκδίκηση και δρομολογεί το έργο της τιμωρίας, που θα κορυφωθεί με την πράξη της μητροκτονίας. Το δράμα του Σοφοκλή εστιάζεται στο πρόσωπο της Ηλέκτρας και όχι στα ηθικά ζητήματα που επισύρει η πράξη της μητροκτονίας. Η εκδίκηση είναι συνειδητή επιλογή των ηρώων, και όχι πράξη επιβεβλημένη από τους θεούς. Το ανθρώπινο πάθος κυριαρχεί, αφήνοντας τους ήρωες εκτεθειμένους και απηχώντας το πνεύμα του ύστερου 5ου αιώνα, ο οποίος, υπό την επίδραση της σοφιστικής σκέψης, απομακρύνεται από τις βεβαιότητες και τις απλουστευτικές ερμηνείες της αρχαϊκής περιόδου.
Η υπόθεση
Η Ηλέκτρα ζει στο Άργος θρηνώντας τον πατέρα της, Αγαμέμνονα, και κατηγορώντας ανοιχτά τη μητέρα της, Κλυταιμνήστρα, και τον άντρα της, Αίγισθο, για τη δολοφονία του. Η αδελφή της, η Χρυσόθεμις, συμμερίζεται τη στενοχώρια της Ηλέκτρας και εύχεται και αυτή να επιστρέψει ο αδελφός τους, ο Ορέστης, και να εκδικηθεί, αλλά φέρεται με πολύ πιο συμβατικό τρόπο αποδεχόμενη την κατάσταση, καθώς βλέπει ότι δεν μπορεί να κάνει αλλιώς.
Ο Ορέστης, με σύμβουλο τον παιδαγωγό του και βοηθό τον φίλο του, Πυλάδη, επιστρέφει από τη Φωκίδα (όπου τον μεγάλωσε ο παιδαγωγός του, για να τον σώσει από τους δολοφόνους του πατέρα του) με σκοπό να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του και να πάρει τη θέση του ως βασιλιάς. Προκειμένου να πλησιάσουν στο παλάτι χωρίς να κινδυνέψουν, εμφανίζεται πρώτα ο παιδαγωγός, για να αναγγείλει στην Κλυταιμνήστρα ότι ο Ορέστης έχασε τη ζωή του σε ιππικό αγώνα, και έπειτα ο ίδιος ο Ορέστης με τον Πυλάδη κουβαλώντας ένα αγγείο που υποτίθεται πως περιέχει τις στάχτες του Ορέστη.
Στο άκουσμα του θανάτου του αδελφού της και έχοντας χάσει πια κάθε ελπίδα, η Ηλέκτρα θρηνεί τόσο σπαρακτικά, ώστε ο Ορέστης συγκινημένος από τον θρήνο της αναγκάζεται να αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα. Στη συνέχεια, μπαίνει στο σπίτι και φονεύει τη μητέρα του, την Κλυταιμνήστρα. Βγάζει το σώμα της έξω σκεπασμένο και όταν έρχεται ο Αίγισθος, του δείχνει το σώμα λέγοντάς του ότι είναι το σώμα του Ορέστη. Όταν αυτός το αποκαλύπτει και αντιλαμβάνεται ότι είναι το σώμα της Κλυταιμνήστρας, ο Ορέστης του λέει ότι ήλθε να εκδικηθεί και τον οδηγεί μαζί με τον Πυλάδη στο ανάκτορο για να τον σκοτώσει.
Η πράξη της εκδίκησης
Πρόκειται για το ίδιο θέμα που πραγματεύεται ο Αισχύλος στις «Χοηφόρες» και ο Ευριπίδης στη δική του «Ηλέκτρα», η δραματουργική όμως επεξεργασία του παραδοσιακού αυτού υλικού από τον Σοφοκλή χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτες διαφορές. Συγκεκριμένα, στη σοφόκλεια εκδοχή η πράξη της εκδίκησης είναι συνειδητή επιλογή του ήρωα και δεν επιβάλλεται, συμπίπτει απλώς με τον χρησμό του Απόλλωνα. Επιπλέον δεν απορρέει από τον κύκλο ενοχής και τιμωρίας που ως προγονική κατάρα περνά από γενιά σε γενιά, ενώ ο προβληματισμός για τη μητροκτονία αποτελεί δευτερεύον θέμα. Ο Σοφοκλής τοποθετεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του τη μορφή της Ηλέκτρας και τα ακραία συναισθήματά της: το πάθος της εκδίκησης από το οποίο δονείται, την οδύνη για τον άδικο θάνατο του πατέρα και τη στέρηση του Ορέστη, αλλά και τη λύτρωση που έρχεται στο τέλος με την υποτιθέμενη αποκατάσταση της τάξης στον οίκο των Ατρειδών.
Το έργο αρχίζει με την άφιξη στο παλάτι των Μυκηνών του Ορέστη, του Πυλάδη και του γέροντα Παιδαγωγού. Ο Ορέστης αναφέρεται στον χρησμό του Απόλλωνα και ανακοινώνει το σχέδιό του για την πραγματοποίηση της εκδίκησης. Εν συνεχεία, ενώ οι τρεις άνδρες εγκαταλείπουν τη σκηνή για να προσφέρουν χοές στον τάφο τον Αγαμέμνονα, εμφανίζεται η Ηλέκτρα η οποία θα παραμείνει στο εξής στη σκηνή σχεδόν αδιαλείπτως. Ο ατελεύτητος θρήνος, η ζωντανή ανάμνηση του φόνου, οι τραυματικές εικόνες από την άνομη σχέση Κλυταιμνήστρας – Αίγισθου, ο πόθος για εκδίκηση που ενσαρκώνει η επιστροφή του Ορέστη, είναι τα θέματα που θίγονται.
Όλα παρασύρονται μέσα στη λύσσα της εκδίκησης. Οι ήρωες, αντί να οδηγηθούν σε μια πορεία εξημέρωσης, σκοντάφτουν από παγίδα σε παγίδα, από πλάνη σε πλάνη, σε μια αέναη πορεία προς την άβυσσο της αγριότητας. Γιατί η βία δεν μπορεί παρά να φέρει βία. Δεν υπάρχει καμιά διαφυγή γι’ αυτό δικαίως το τραγούδι αυτής της τραγωδίας είναι ο θρήνος.
H αντίθεση Ορέστη – Ηλέκτρας
Αν και θεματικά η τραγωδία αυτή ανήκει στο μύθο του Ορέστη, εν τούτοις φέρει το όνομα της Ηλέκτρας. H αντίθεση Ορέστη – Ηλέκτρας εκδιπλώνεται γύρω από τις έννοιες φως-σκοτάδι, από τις οποίες εκπορεύονται κι άλλα αντιθετικά ζεύγη, όπως ζωή – θάνατος, ευτυχία – δυστυχία και κυρίως αλήθεια – ψευδαίσθηση.
Το πιο ενδιαφέρον και δυσερμήνευτο στοιχείο της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή είναι ο εκ πρώτης όψεως απόλυτος και ασπρόμαυρος τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει τη μητροκτονία. Στις τραγικές περιστάσεις υπάρχει τρόπος συμπεριφοράς που να μπορεί να θεωρηθεί σωστός, σωτήριος ή επαινετός;
Η τραγωδία αρχίζει μέσα στο θρήνο, έναν παθιασμένο θρήνο μέχρι το τέλος, την απελπισία και το σκοτάδι. Πορεύεται μέσα στην απάτη, το ψέμα και την αγριότητα. Η βία είναι στο πυρηνικό της κομμάτι.
Η αναμενόμενη κάθαρση δεν έρχεται. Αντιθέτως τελειώνει με την αναγγελία των μελλούμενων δεινών του οίκου των Πελοπιδών. Ενός οίκου που στην ουσία δεν βγαίνει ποτέ από το σκοτάδι.
Η παράσταση
Ο σκηνοθέτης κινεί αριστοτεχνικά τους επτά ήρωες και το δωδεκαμελή χορό στην ορχήστρα. Δομεί με αυτοκυριαρχία και σπάνια σταθερότητα ένα σύμπαν μέσα στο οποίο κινείται ένας κόσμος ανισορροπίας αναζητώντας τη δικαίωση. Προτείνει δομικά και ρυθμικά μια κατεύθυνση που οδηγεί σε πυρετό και παροξυσμό. Ως παράσταση η «Ηλέκτρα» του βρίσκεται πολύ κοντά στην όπερα, μια όπερα από την οποία έχει χαθεί η μουσική κι έχει διασωθεί μόνο το λιμπρέτο. Μας φέρνει κοντά στην ηρωίδα, μας συνδέει μαζί της, μας βυθίζει στο φως και το σκοτάδι της.
Μόλις αρχίζει να βαραίνει το πέπλο της νύχτας, μια ομάδα μεγαλύτερη των είκοσι ατόμων ξεπροβάλλει από το πυκνό δάσος. Κινείται τελετουργικά υπό τους αργούς και βαρείς ήχους του τύμπανου. Οι μουσικοί παίρνουν τις θέσεις τους.
Η μπάντα αποτελείται από τους μουσικούς: Θοδωρή Βαζάκα (κρουστά), Χρήστο Γιάκκα (τρομπόνι), Μαρία Δελή (μπαγιάν), Αλέξανδρο Ιωάννου (κρουστά), Γιάννη Κρητικό (κλαρινέτο).
Όλοι τους εκλεκτοί καλλιτέχνες. Ακούγεται ο καθαρός και μπαρόκ ήχος της ορχήστρας, ο γεμάτος, καθαρός και γλυκός της καμπάνας.
Ο χορός των γυναικών με το μοναχικό σχήμα, σε μια μεταμοντέρνα, πολυεπίπεδη αλληγορία, προχωρά ρυθμικά.
Ο Πυλάδης και ο Παιδαγωγός εμφανίζονται με μαύρα, ως εκπρόσωποι μοναστικών ταγμάτων του Μεσαίωνα, σε μια αμφίεση λόγιας μυθιστορίας, που αποτελεί έντονη ικεσία για ελευθερία, δικαιοσύνη και σοφία.
Ο Ορέστης, δέσμιος των υποσχέσεων, είναι τυλιγμένος σε μαύρα νήματα και έχει τα μάτια του δεμένα. Σύρεται δε από τον Πυλάδη. Άφαντος και μελλοντικός. Στα όρια ανάμεσα στο μυστηριώδες και το αυτονόητο, το αποκρυμμένο και το προφανές, το περιπετειώδες και το ιδεολογικό.
Το άσπρο και το μαύρο παραπέμπουν καθαρότατα στη φωτεινότητα και το σκότος. Η Ηλέκτρα είναι το πληγωμένο πουλί που προκαλεί οίκτο αλλά και το λαβωμένο θηρίο που φέρνει δέος. Το λευκό λιτό της κοστούμι διαμορφώνεται επί σκηνής σε στικτό, ενοχικό μαύρο.
Ο σπαραγμός, τα μικρά κι αθόρυβα τελετουργικά βήματα του Χορού, τα καπέλα – βεντάλιες, οι στάχτες, οι ίσκιοι, το τροχισμένο τσεκούρι της θυσίας, το μένος, οι οιμωγές, το μίσος, οι βρυχηθμοί, τα επιφωνήματα, οι μεταξωτές ουρές των κοστουμιών, η συμβολική βαφή των σωμάτων, ακόμα και οι λεπτομέρειες της παράστασης συγκίνησαν και καθήλωσαν το κοινό. Κάθε λέξη έπαιρνε το νόημά της και τη μελωδία της.
Ένα ακόμη εξαιρετικό εύρημα ήταν τα λευκά κουτιά επί σκηνής, κουτιά της Πανδώρας, που μετέφεραν το υλικό του κάθε προσώπου, τις μνήμες του, τις ενοχές του, τα χαρακτηριστικά του. Μια δύναμη έκπληξης και ταραχής, που κινεί όλα τα ένστικτα και τις αισθήσεις των ηρώων.
Το Σάββατο που την παρακολούθησα, παρά το πλήθος των θεατών, η “Ηλέκτρα” πήρε σάρκα και οστά μέσα σε μια κατανυκτική άκρα σιγή. Μια παράσταση που θα μπορούσε να αναγνωστεί ως γοτθική νουβέλα, μεσαιωνικό χρονικό, φιλοσοφικό αφήγημα του Βολταίρου, αλληγορία, ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο του θεατή. Ενώ από έναν θεατή άκουσα τον καίριο χαρακτηρισμό «ιδεολογικό ορατόριο».
Θα προσθέσω επίσης πως ο Θάνος Παπακωνσταντίνου δεν έχει ταλέντο μόνο στη σκηνοθεσία αλλά και στην επιλογή των συνεργατών του, που όλοι -ο καθένας στον τομέα του- ήταν οι καλύτεροι. Έχει ταλέντο επίσης και στη δημιουργία ομάδας αφοσιωμένης, με σύμπνοια, αρμονία και ενότητα.
Οι συντελεστές
Αρχίζοντας από τη μετάφραση, έχω να πω πως η επιλογή της ήταν η πλέον ορθή. Η εμβληματική μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά δίνει ανάγλυφα την εικόνα δίχως να παύει να είναι ποιητικά ρέουσα.
Για την υπέροχη μουσική του Δημήτρη Σκύλλα θα μιλήσει ο χρόνος. Είμαι βέβαιη. Καθαρή, θλιμμένη, μέσα στην τρέλα της οργής και της εκδίκησης, παρούσα, να στάζει ψίθυρο κι αλάτι στην πληγή.
Η μουσική διδασκαλία της Μελίνας Παιονίδου έξοχη μαζί με την κίνηση της Χαράς Κότσαλη σαν αιλουροειδές χάιδεψαν τις αισθήσεις μας.
Μια ζοφερή νύχτα καλοκαιριού μας έδωσε με τους φωτισμούς της η Χριστίνα Θανάσουλα.
Το σκηνικό της Νίκης Ψυχογιού, σταθερής συνεργάτιδας του Θάνου Παπακωνσταντίνου, ήταν ολόλευκο. Ένας κύκλος και μια πύλη – στόμα – κραυγή. Ένα νοητό πεδίο της τελικής σύγκρουσης ανάμεσα σε μια υποτιθέμενη αθωότητα και αγνότητα με τον βούρκο της εκδίκησης, η οποία καταλήγει στην απόλυτη πτώση και ήττα κάθε πιθανής ισορροπίας ανάμεσα σε δυνάμεις που υπάρχουν και δρουν αντικρουόμενες αιωνίως. Ο αιμάτινος κύκλος που σχηματίζεται αργά εντός της ορχήστρας, όσο η τραγωδία προχωρά, σημαίνει τη σπορά, τη βία, το αίμα, την εκδίκηση, την ίδια τη ζωή. Το χώρο που χωρά τα συνειδητά και τ’ ασυνείδητα, το λογικό και το παράλογο, τον χρόνο και τον πόθο για να καλύψει τις πληγές.
Όπως με υπέρτατη αίσθηση της καλαισθησίας έστησε το σκηνικό η Νίκη Ψυχογιού, με την ίδια αισθητική και με προεκτάσεις στην υποδήλωση των χαρακτήρων δημιούργησε και τα κοστούμια. Κοστούμια που θύμιζαν μύθους και έπη.
Οι ερμηνείες
Σπουδαία η επίδοση της Αλεξίας Καλτσίκη (Ηλέκτρα). Πάντα είχα τη βεβαιότητα πως έχει τη στόφα τραγωδού και το επιβεβαίωσε με αυτό το ρόλο. Της Ηλέκτρας. Μιας Ηλέκτρας μαγνητικής. Μιας προσωπικότητας που καθρεφτίζει την καταστροφική μανία του οίκου των Ατρειδών. Μια έκπτωτη ανυπότακτη πριγκίπισσα η Ηλέκτρα της. Τραχιά και ραγισμένη, πότε με ήπιες και πότε με υψηλές εντάσεις, βαθιά κλονισμένη αλλά σε απόλυτη ερμηνευτική ισορροπία.
Η Μαρία Ναυπλιώτου, ως στεγνή, απροκάλυπτη, αγέρωχη Κλυταιμνήστρα, έδωσε εκτός από ομορφιά και αλύγιστη σκληρότητα. Ίσως η ωριμότερη ερμηνεία της σε αρχαία δράμα, που σίγουρα θα τη διαδεχτούν κι άλλες.
Ο Αλέξανδρος Μαυρόπουλος στο ρόλο του Ορέστη ενέγραψε ήδη μια υποθήκη στην αρχαία τραγωδία.
Ο Χρήστος Λούλης ως Αίγισθος είχε άνεση και δημιουργικότητα. Έδωσε μια θριαμβευτική ερμηνεία.
Η Ελένη Μολέσκη (Χρυσόθεμις) ήταν άριστη στο ρόλο της. Έπλασε τη ρεαλίστρια κόρη της Κλυταιμνήστρας με τόνους αβρούς, άμεσους, ειλικρινείς και άρεσε πολύ.
Ο Μάριος Παναγιώτου έδωσε με άνεση τον Πυλάδη, σε μια δουλεμένη εσωτερική ερμηνεία.
Και βεβαίως ο Νίκος Χατζόπουλος, ο κύριος Χατζόπουλος ως Παιδαγωγός. Ένας πολύτιμος άνθρωπος του θεάτρου μας, που μας συγκίνησε πραγματικά με την τέχνη του. Από τους καλύτερους που έχω δει σε αυτό τον γιγαντιαίο ρόλο. Ο μονόλογός του, όταν προσπαθεί να παραπλανήσει την Κλυταιμνήστρα, προκαλεί ρίγος, σε κάνει να πιστεύεις ότι διασχίζεις αναμνήσεις με άτια, άρματα και αθλητές.
Ο Χορός είχε μια οπτική σαν το πέταγμα του πουλιών, σαν να σμιλεύεται η ψυχή ενός σύμπαντος σε λευκό ύφασμα. Αιώρηση, οδύνη, κάθαρση, ανάσα, κατάδυση, παρηγοριά, αμφιβολία, ανασύνθεση. Εκπληκτικά τα πολυτάλαντα κορίτσια με την κορμοστασιά, τη φωνή και την εκφραστικότητα θεάς του Ολύμπου: Ασημίνα Αναστασοπούλου, Σοφία Αντωνίου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Νάντια Κατσούρα, Ελένη Κουτσιούμπα, Κλεοπάτρα Μάρκου, Μαρία Μηνά, Ιωάννα Μιχαλά, Τζωρτζίνα Παλαιοθεοδώρου, Νάνσυ Σιδέρη, Καλλιόπη Σίμου, Δανάη Τίκου.
Ωραία στιγμή της παράστασης όταν ο Χορός αφαιρεί τα λευκά εξωτερικά του ενδύματα ιεροτελεστικά και μολύνει την άσπιλη εμφάνισή του με αργιλώδη βούρκο σε μια παραβολή και μετά μια εκτόνωση.
Ως οξυδερκής και αναγεννησιακός περιπατητής ο Θάνος Παπακωνσταντίνου μας καθήλωσε σε ένα παγερό και παραμυθένιο τοπίο με σουρεαλιστικά ταμπλό, φαντασιώσεις και εφιάλτες, φανερώνοντάς μας ένα μέρος από την εύρωστη και επιβλητική φαντασία του.
Το «τρομερό παιδί» της ελληνικής πρωτοπορίας μάς έδειξε ότι η ομορφιά είναι βίαιη, προσφέροντάς μας τη δική του «Ηλέκτρα». Μια διασταύρωση φωτεινότητας και σκότους, επικής διαφάνειας και εσωτερικών κραδασμών, αγριότητας και πάθους.
Ζήσαμε μαζί του εμείς οι θεατές μια νέα θεατρική εμπειρία και μεταβήκαμε σε περιοχές του πραγματικού που μόνο το θέατρο μας επιτρέπει. Θέαμα χάρμα οφθαλμών, αισθητική και διανοητική περιπέτεια, αληθινή μυσταγωγία, που συνεπαίρνει και ταρακουνά τις αγνές καρδιές δίχως να παύει στιγμή να τέρπει και να ικανοποιεί. Θέατρο με τη σφραγίδα του Θάνου Παπακωνσταντίνου.
O Θάνος Παπακωνσταντίνου είναι σκηνοθέτης και ηθοποιός. Πτυχιούχος της δραματικής σχολής «Εμπρός – Θέατρο Εργαστήριο» (2009) και της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. (2007). Ιδρυτικό μέλος της ομάδας Helter Skelter Company, με την οποία παρουσίασε τις παραστάσεις Άμλετ, ο Πρίγκιπας της Δανίας του Σαίξπηρ (2011), Venison (2012), Pedestal (2013) και Colossus (2017) στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών σκηνοθέτησε την όπερα L’Orfeo του Claudio Monteverdi σε μουσική διεύθυνση Μάρκελλου Χρυσικόπουλου (2017).
Σκηνοθέτησε και έπαιξε στη Μετατόπιση προς το Ερυθρό του Γ. Μαυριτσάκη (Φεστιβάλ Αθηνών 2014, και σε επανάληψη το 2015).
Στο Από Μηχανής Θέατρο σκηνοθέτησε τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ (2014). Ως ηθοποιός έχει συνεργαστεί με την Άντζελα Μπρούσκου στην Έντα Γκάμπλερ του Χ. Ίψεν (Μπάγκειον, 2018) και στη Μάγκντα Γκαίμπελς του Γ. Βέλτσου (Εθνικό Θέατρο, 2015).
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου
Σκηνικά – Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου
Μουσική: Δημήτρης Σκύλλας
Χορογραφία: Χαρά Κότσαλη
Βοηθός σκηνοθέτη Α΄: Μάριος Παναγιώτου
Βοηθός σκηνοθέτη Β΄: Βασίλης Βηλαράς
Βοηθός σκηνογράφου/ενδυματολόγου: Κωνσταντίνα Παπακωνσταντίνου
Ερμηνεύουν: Αλεξία Καλτσίκη (Ηλέκτρα), Μαρία Ναυπλιώτου (Κλυταιμνήστρα), Αλέξανδρος Μαυρόπουλος (Ορέστης), Χρήστος Λούλης (Αίγισθος), Ελένη Μολέσκη (Χρυσόθεμις), Μάριος Παναγιώτου (Πυλάδης), Νίκος Χατζόπουλος (Παιδαγωγός)
Χορός: Ασημίνα Αναστασοπούλου, Σοφία Αντωνίου, Ιωάννα Δεμερτζίδου, Νάντια Κατσούρα, Ελένη Κουτσιούμπα, Κλεοπάτρα Μάρκου, Μαρία Μηνά, Ιωάννα Μιχαλά, Τζωρτζίνα Παλαιοθεοδώρου, Νάνσυ Σιδέρη, Καλλιόπη Σίμου, Δανάη Τίκου
Μουσικοί: Θοδωρής Βαζάκας (κρουστά), Χρήστος Γιάκκας (τρομπόνι), Μαρία Δελή (μπαγιάν), Αλέξανδρος Ιωάννου (κρουστά), Γιάννης Κρητικός (κλαρινέτο)
- Στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου ανέβηκε την Παρασκευή 20/07 και το Σάββατο 21/07/2018.
- Χορηγός παράστασης: Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών
- Με αγγλικούς υπέρτιτλους
***
Περιοδεία στο Βόρειο Αιγαίο
Η «Ηλέκτρα» θα παρουσιαστεί σε συνεργασία με το υπουργείο Ναυτιλίας και τους αντίστοιχους Δήμους σε νησιά του Βορείου Αιγαίου καθώς και το Ίδρυμα Μπούμπουρα (Λέσβος Πέμπτη 26 Ιουλίου 2018, Λήμνος Δευτέρα 30 Ιουλίου 2018 και Αϊ Στράτης Τετάρτη 1 Αυγούστου 2018).
Αναλυτικά η υπόλοιπη περιοδεία
Κυριακή 5 Αυγούστου, στο Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης
Σάββατο 25 Αυγούστου, στην Καβάλα, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων
Τρίτη 28 Αυγούστου, στη Θεσσαλονίκη, Θέατρο Δάσους
Τρίτη 4 Σεπτεμβρίου, στην Πάτρα, Ρωμαϊκό Ωδείο
Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου, στην Ελευσίνα, Παλαιό Ελαιουργείο
Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου, στον Βύρωνα
Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου, στον Βύρωνα
Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου, στου Παπάγου.
***
Προπώληση: www.viva.gr και στο greekfestival.gr
***
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ “ΗΛΕΚΤΡΑ” ΤΟΥ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
***
