Το 1962, ο Όρσον Γουέλς μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το εμβληματικό βιβλίο του Φραντς Κάφκα. Ο κορυφαίος Αμερικανός σκηνοθέτης όλων των εποχών, έχει στη διάθεσή του ένα εξαιρετικό σύνολο ηθοποιών, όπου ξεχωρίζουν, ο Άντονι Πέρκινς, η Ζαν Μορό και η Ρόμι Σνάιντερ. Η ταινία κυκλοφορεί σε επανέκδοση, δίνοντάς μας την ευκαιρία να την απολαύσουμε στη μεγάλη οθόνη.
Ο Γιόζεφ Κ. (Άντονι Πέρκινς) ξυπνάει ένα πρωί και βρίσκει δύο άγνωστους άντρες να έχουν μπει στο δωμάτιό του, με την πρόθεση να τον συλλάβουν. Τελικά όμως του δίνουν την άδεια να πάει στο γραφείο του αφήνοντάς τον να νομίζει ότι πρόκειται για κάτι ασήμαντο.
Ωστόσο ο Κ. είναι νευρικός και ύστερα από διαδοχικές συνομιλίες με τη σπιτονοικοκυρά του καθώς και με τη γειτόνισσα (Ζαν Μορό) – με την οποία είναι μυστικά ερωτευμένος – νιώθει πραγματικά ένοχος, χωρίς να ξέρει τον λόγο. Ακόμα και στο γραφείο του, έχει την εντύπωση ότι τον αντιμετωπίζουν με καχυποψία και σκοτεινούς υπαινιγμούς.
Βρισκόμαστε πλέον στο 1962 και ο Όρσον Γουέλς σκηνοθετεί άλλη μία αξιόλογη ταινία. Πρόκειται για τη «Δίκη», η οποία βασίζεται στο ομώνυμο διήγημα του σπουδαίου Φραντς Κάφκα (Franz Kafka: 3 Ιουλίου του 1883 – 3 Ιουνίου του 1924).
Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, συναντάμε τον Άντονι Πέρκινς πλαισιωμένο από ένα υπέροχο καστ, με ηθοποιούς όπως, η Ζαν Μορό, ο Ακίμ Ταμίροφ, η Ρόμι Σνάιντερ και φυσικά ο ίδιος ο Όρσον Γουέλς.
Παρά τις δυσκολίες που συνεχίζει να αντιμετωπίζει ο Αμερικανός σκηνοθέτης, καταφέρνει να μας παραδώσει την καλύτερη ταινία που βασίστηκε σε βιβλίο του εβραϊκής καταγωγής συγγραφέα, ο οποίος έζησε στη σημερινή Τσεχία και έγραψε όλα τα βιβλία του στη γερμανική γλώσσα.
«Μισώ όλες τις εξοργιστικές μικρολεπτομέρειες που συνοδεύουν την οικονομική και οργανωτική πλευρά του κινηματογράφου. Μου είναι δύσκολο να βρω δουλειά. Όταν μένω στο περιθώριο το κάνω γιατί με αναγκάζουν, κι όχι επειδή το θέλω. Νιώθω διαρκώς απομονωμένος. Πρέπει να μπορώ να πιστεύω ότι είμαι ένας καλός καλλιτέχνης, διαφορετικά δεν μπορώ να δουλέψω. Κι ένας καλός καλλιτέχνης είναι πάντα μόνος. Πρέπει να είναι μόνος. Όταν δεν είναι, κάτι δεν πάει καλά.» – Όρσον Γουέλς
Έχοντας επιστρέψει πια ο Όρσον Γουέλς στην Ευρώπη, του προτείνεται το αντικειμενικά δύσκολο εγχείρημα της μεταφοράς μιας ιστορίας του Κάφκα, στη μεγάλη οθόνη. Παρά τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει, ο σκηνοθέτης θα καταφέρει μέσα από τη «Δίκη» να φωτίσει με μια νέα οπτική γωνία κάποια από τα θέματα που τον έχουν απασχολήσει και σε παλαιότερες δημιουργίες του.
«Προτιμώ να δουλεύω σαν ηθοποιός πάνω στη σκηνή του θεάτρου παρά μπροστά στην κάμερα. Θεωρώ τη δουλειά του κινηματογραφικού ηθοποιού φοβερά εξαντλητική, σωματικά και πνευματικά. Ειλικρινά, πιστεύω ότι δεν είμαι καλός κινηματογραφικός ηθοποιός. Ανεξάρτητα απ’ αυτό, προτιμώ να είμαι ηθοποιός παρά σκηνοθέτης κι απ’ όλα πιο καλά μου αρέσει να γράφω. Ο κινηματογράφος σαν εκφραστικό μέσο, φυσικά με γοητεύει. Αλλά κάθε φορά που σκηνοθετώ αναρωτιέμαι αν ξέρουμε κι αν καταλαβαίνουμε στ’ αλήθεια τι κάνουμε κι αν υπάρχει κάποια λογική συσχέτιση ανάμεσα στις χιλιάδες ώρες εργασίας του σκηνοθέτη και το τελικό αποτέλεσμα…» – Όρσον Γουέλς
Ενώ λοιπόν μέχρι εκείνη την στιγμή, η πανταχού παρουσία των δυνατών (Κέιν, Αρκάντιν) στην εμβληματική φιλμογραφία του Όρσον Γουέλς, εκφραζόταν μέσα από ένα και μόνο παντοδύναμο πρόσωπο, εδώ εκπορεύεται μέσα από το αμείλικτο και ανελαστικό δικαστήριο της «Δίκη» του Κάφκα.
Ένα δικαστήριο που αντιπροσωπεύει το απρόσωπο σύστημα και τον τρόπο με τον οποίο αυτό αφομοιώνει τους πάντες, από το αλλοτριωμένο άτομο μέχρι την ολοκληρωτική κοινωνία. Ένα σύστημα που βρίσκεται καλά κρυμμένο πίσω από το προσωπείο της ανωνυμίας, καταδυναστεύοντας απόλυτα, όχι μόνο τα θύματα αλλά και τους θύτες.
Όρσον Γουέλς / Orson Welles (6 Μαΐου του 1915 – 10 Οκτωβρίου του 1985)
Γεννημένος στις 6 Μαΐου του 1915, ο Όρσον Γουέλς υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς στην ιστορία της Έβδομης Τέχνης. Ένας αυθεντικός καλλιτέχνης που σε ηλικία μόλις είκοσι έξι χρονών ολοκληρώνει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, τον αριστουργηματικό «Πολίτη Κέιν» (Citizen Kane, 1941), επαναπροσδιορίζοντας ουσιαστικά την έννοια του Σινεμά.
«Η δουλειά μου αντανακλά την εύθυμη τρέλα, την αβεβαιότητα, την έλλειψη σταθερότητας, το μείγμα κίνησης και έντασης που χαρακτηρίζει τον κόσμο μας. Ο κινηματογράφος οφείλει να εκφράσει όλα αυτά τα πράγματα. Όταν ο κινηματογράφος θέλει να είναι τέχνη, πρέπει να είναι πρώτα απ’ όλα κινηματογράφος, κι όχι κακέκτυπη μίμηση άλλου λογοτεχνικού μέσου. Ο κινηματογράφος είναι ακόμα πολύ νεαρός, και θα ήταν αστείος ο ισχυρισμός ότι δεν είναι δυνατόν να προωθηθεί.» – Όρσον Γουέλς
Η Δίκη /Le Procès / The Trial
Σκηνοθεσία: Όρσον Γουέλς
Σενάριο: Πιερ Σολό (adaptation), Φραντς Κάφκα (based on the novel by) Όρσον Γουέλς (written by)
Πρωταγωνιστούν: Άντονι Πέρκινς, Ζαν Μορό, Ρόμι Σνάιντερ, Ακίμ Ταμίροφ, Όρσον Γουέλς
Φωτογραφία: Εντμοντ Ρίτσαρντ
Μοντάζ: Ιβόν Μάρτιν, Φρέντερικ Μούλερ
Μουσική: Zαν Λεντρί
Έτος Παραγωγής: 1962
Χώρα Παραγωγής: Γαλλία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία
Διάρκεια: 119 λεπτά
Φορμά: Ασπρόμαυρο
