Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Η Χαρά Πιπερίδου εδραιώνει με το έργο της «Through Rupture Comes The Flow», στο πλαίσιο της διοργάνωσης 2023 Ελευσίς – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ένα πλήρες εγχείρημα σε εξέλιξη για τις σχέσεις χώρου και χρόνου. Η διεξοδική συγκρότηση του υλικού της και της έμπνευσής της είχε ως αποτέλεσμα να αναδειχθεί ένα ολοκληρωμένο παράδειγμα αλλαγών και μετεξελίξεων για την έννοια εγκατάσταση, όπως αυτή προσδιορίστηκε με σύγχρονους όρους που αφορούν τη θεωρία και την πρακτική.
Πρόκειται για μία διαδραστική γλυπτική εγκατάσταση που λαμβάνει χώρα στον κήπο του Σιδηροδρομικού Σταθμού Ελευσίνας, αποτελούμενη από ετερόκλητα και συμπληρωματικά υλικά, αλληγορία των ιστορικών περιόδων και των πληθυσμών της Ελευσίνας – μάρμαρο, μπετόν, μέταλλο, γυαλί. Φως και ήχοι εκπέμπονται διαμέσου της εγκάρσιας τομής, ανιχνεύουν το συνεχές του χρόνου. Η σχισμή του έργου είναι ένα ίχνος ρήξης και τραύματος αλλά και η ένδειξη νέων συνδέσεων. Είναι το στοιχείο διακοπής της συνέχειας του χρόνου και της έκλαμψης της ιστορικότητας των πραγμάτων. Η ρωγμή επιτρέπει στα ετερογενή στοιχεία τη δικαίωσή τους.
Το έργο ενεργοποιείται στην πληρότητά του με την ανθρώπινη παρουσία και συμμετοχή. Είναι προσιτό σε ανθρώπους όλων των ηλικιών, ανεξαρτήτως εθνικότητας, πολιτισμικών καταβολών, θρησκεύματος και φύλου. Το έργο και η εικαστικός επιδιώκουν από τον περαστικό θεατή μια διαδραστική, αισθαντική συμμετοχή. Όσο πλησιέστερα βρίσκεται ο συμμετέχων, τόσο πιο οξεία αποδεικνύεται η συμπεριφορική γλώσσα του ήχου και του φωτός, επισημαίνοντας την εγγύτερη επαφή, ως απαραίτητη προϋπόθεση προς την ιδανική ωρίμανση και αρμονική συμφωνία των ανθρώπινων σχέσεων.
Η αρχιτέκτων – εικαστικός Χαρά Πιπερίδου μιλά στο www.catisart.gr για το «Through Rupture Comes The Flow», την πορεία της στην τέχνη, τη σχέση της με την πόλη της Ελευσίνας και γενικότερα για την τέχνη.
Ποια είναι τα παιδικά σου βιώματα και πόσο σε επηρέασαν για να ασχοληθείς
με τα εικαστικά;
*Η ζωγραφική και κυρίως το σχέδιο υπήρχαν στη ζωή μου από πολύ μικρή ηλικία.
Σχεδίαζα η ίδια και θαύμαζα τον κατά πολύ μεγαλύτερο αδερφό μου, ο οποίος
σχεδίαζε απίθανα. Κοιτούσα πάντα τα σχέδιά του έκπληκτη. Όμως, γενικά
μεγάλωσα σε ένα πολύ ιδιαίτερο, αυθεντικό, αντισυμβατικό, πνευματικό, τρυφερό,
ποιητικό περιβάλλον με υπέροχους γονείς και αδέρφια, λουλούδια, φυτά, πτηνά,
τετράποδα όντα, μουσική και πολύ μακριά από καθ’ έξιν διασκεδάσεις.
Μου έμαθαν να βρίσκω την απόλυτη ηρεμία στη χειρωναξία, στη μοναχικότητα.
Μου συνέστηναν να μη φυγοπονώ, να μελετώ αδιαλείπτως, να προσηλώνομαι και
να αποδέχομαι το αλλότριο και την πολυσημία. Με ενθάρρυναν να έχω τη δική μου
προσωπική άποψη, μια αναλυτική και κριτική ματιά για τα πράγματα και να αγαπώ
την αλήθεια. Έτσι, ο δρόμος της τέχνης ήταν αναπόφευκτος και αναντίρρητα ο
καταλληλότερος για εμένα.
Είσαι παράλληλα και αρχιτέκτων. Υπάρχει μια διαλογική σχέση της
αρχιτεκτονικής με τις εικαστικές τέχνες;
*Ως ένα στάδιο πριν από την αρχιτεκτονική σπούδασα Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων
το οποίο επειδή αφορά αμιγώς στο εσωτερικό ως κυρίαρχο στοιχείο, περιλαμβάνει
μεγαλύτερη ελευθερία και αναμειγνύεται σε ελάσσονα βαθμό με το στοιχείο της
βαρύτητας με γοήτευε πολύ.
Στη συνέχεια και μέσω αυτών των σπουδών αποδείχθηκε ότι η σύστασή μου ήταν
περισσότερο αναρχική κι ελεύθερη κι εν τέλει υπερίσχυσαν ως επιλογή οι εικαστικές
τέχνες και έτσι βρέθηκα, ευτυχώς, στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Όμως, η ουσία της ανθρώπινης διαμονής, η έννοια του διαμένειν που εκτείνεται σε
έναν ευρύτατο χώρο και εκκινεί ως στοχασμός από την αρχιτεκτονική δεν έπαψε
ποτέ να με απασχολεί και να με επηρεάζει στον τρόπο που σκέφτομαι.
Η γλυπτική λόγου χάριν, γενικότερα οι εικαστικές τέχνες ξανοίγουν τους τόπους της
ανθρώπινης διαμονής. Αναφέρομαι σε μια χωρικοποίηση και σε μια ιδιόμορφη
χωρικότητα του ανθρώπινου Είναι, σε έναν χώρο μεταβλητό.
Η τέχνη παράγει χώρο (όχι τον ομοιόμορφο τρισδιάστατο χώρο της
φυσικομαθηματικής επιστήμης). Το έργο τέχνης παραχωρεί αυτή την ευρυχωρία, τα
θεμέλια του οντολογικά νοούμενου κόσμου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο χορηγείται στα
εκάστοτε πράγματα μια παραμονή και στους ανθρώπους μια διαμονή εν μέσω των
πραγμάτων. Επίσης, η αρχέγονη καταγωγή της τέχνης και της αρχιτεκτονικής είναι
συνδεδεμένες μεταξύ τους και μέσω γλωσσολογικής ανάλυσής τους.
Η ελληνική τέχνη προέρχεται από τη ρίζα τέκ- από όπου κατάγεται και το ρήμα
τίκτω, που σημαίνει γεννώ, παράγω, προάγω.
Συνεπώς, η αρχέγονη καταγωγή της τέχνης αναφέρεται στην περιοχή της γέννας και
της προάγουσας παραγωγής, της φανέρωσης στο παρόν. Μέσα από έναν τέτοιο
ουσιώδη τοκετό μπορούμε να αντιληφθούμε το τεκτονικό στοιχείο που χαρακτηρίζει
το αρχηγικό (οντολογικά και σε σχέση με την έννοια του διαμένειν) εκείνο είδος
τέχνης που ονομάστηκε από τους αρχαίους Έλληνες αρχιτεκτονική.
Ετοιμάζεις ένα έργο, το «Through Rupture Comes The Flow», στο πλαίσιο της
διοργάνωσης 2023 Ελευσίς – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ποια
είναι η σχέση σου με την πόλη της Ελευσίνας;
*Στην Ελευσίνα συνήθιζα να πηγαίνω για τα Αισχύλεια, για να παρακολουθήσω τα
εικαστικά δρώμενα. Θυμάμαι ότι αυτή η απόσταση κάποιων χιλιομέτρων, η
προσμονή να φτάσω εκεί και να επισκεφτώ την εκάστοτε έκθεση πάντα διέστελνε με
κάποιον ανεξήγητο τρόπο την περιέργειά μου.
Κάθε φορά αντιλαμβανόμουν ένα είδος έλξης προς αυτή την πόλη, χωρίς ωστόσο
να έμπαινα ποτέ στη διαδικασία να αποκωδικοποιήσω τους ακριβείς λόγους.
Έπειτα από αρκετά χρόνια σκέφτηκα ότι ήταν πιθανότατα αυτή η μυστικιστική αύρα.
Σαν να άφησαν τα Ελευσίνια Μυστήρια μια μυρωδιά εκεί, που δεν γίνεται να μην την
οσμιστεί κανείς.
Εκ των υστέρων συνειδητοποίησα ότι αυτή η βεβήλωση του ιερού στοιχείου μου
προκαλεί συγκίνηση. Σαν να παρατηρώ ένα βαθύ τραύμα που πασχίζει να
επουλωθεί, αλλά το βάθος του δυσχεραίνει την επούλωση.
Αυτό ήταν το κύριο σημείο εκκίνησης για να λάβω μέρος δημιουργώντας μια μικρή
ομάδα και αναθέτοντας σε δύο συνεργάτες –Λάμπρο Πηγούνη και Δημήτρη
Μαϊρόπουλο– τη δημιουργία του ήχου και διάδρασης/φωτός, αντιστοίχως.
Η ιστορία της Ελευσίνας αποτέλεσε μια πρόκληση όπου το ίδιον, το υποτιθέμενο
οικείο όφειλε να διερευνηθεί και να βιωθεί ως ανοίκειο. Οι προβληματικές, που
εκκινούν από την πορεία της ιστορίας της πόλης ως αισθητικό πεδίο αποτελούν
εναυσματική, υποστρωματική ύλη που μετατοπίζεται σε αντίστοιχες προβληματικές
που ανακύπτουν στο κοινωνικό, πολιτισμικό πλαίσιο και γεννούν συγκλίνοντες
στοχασμούς.
Tι σηματοδοτεί η εγκατάσταση που ετοιμάζεις για την πόλη;
*Ο στύλος “Through Rupture Comes The Flow” έχει ως σημείο αφετηρίας την
ιστορικά καθορισμένη, αλλά και αντιφατική αρχιτεκτονική δομική σύνθεση της
Ελευσίνας όσον αφορά τη χρήση των διαφορετικών αντιπροσωπευτικών (των
κύριων χρονικών περιόδων της) οικοδομικών υλικών, που χαρακτηρίζουν την
αρχιτεκτονική της. Στο έργο αναπαράγεται και καταφάσκεται αυτή η
ετερογένεια των υλικών με στόχο τη διαζευκτική σύνθεσή τους, η οποία
επαναλαμβάνει μετωνυμικά το όλον της Ελευσίνας στο μέρος που συνιστά ο
στύλος. Ο κάθετος στύλος είναι ένα μερικό αντικείμενο, που επέχει θέση ενός ίσως
διαφεύγοντος όλου. Η καθετότητά του δηλώνει τη συνύπαρξη διαφορετικών
χρονικοτήτων, την υπερβατική συνάντησή τους. Το γλυπτό το οποίο θα
εγκατασταθεί στο δημόσιο χώρο συνενώνει τη τέχνη με τον κοινωνικό ιστό. Πέραν
τούτου είναι μια υλικότητα που αντιστέκεται όχι μόνον στην αισθητική της
εξαφάνισης και της ταχύτητας της κοινωνίας της πληροφορίας και των φευγαλέων
εικόνων της, αλλά ταυτόχρονα και κάτι στοιχειακό, ένας τόπος παραγωγής νέων
χωρικών μορφών συνάντησης, όπου το βέβηλο και το ιερό, το καθημερινό και το
υπερβατικό, το παλιό και το νέο μπορούν να συνυπάρχουν.
Πώς θα λειτουργεί το έργο;
*Κύριο ζητούμενο είναι η συμμετοχική δράση της κοινωνίας.
Η εν λόγω εγκατάσταση ενεργοποιεί έναν διάλογο με τον άνθρωπο μέσω της
όρασης, της ακοής, της κίνησης και της αφής. Η αλληλεπίδραση διαμορφώνεται
μέσα από στοιχεία ορατά και αόρατα. Η κίνηση, η συμμετοχή του θεατή
αποδεικνύεται ουσιαστική, ώστε να τεθεί σε λειτουργία ο μηχανισμός του ήχου και
του φωτός. Η σκοτεινή, σιωπηλή, ανενεργή κολόνα με την παρουσία ενός ή
περισσότερων ατόμων μετασχηματίζεται σε φωτεινή ομιλούσα πηγή ενέργειας και
ζωής, συμβολίζοντας τη διαδρομή μετάβασης από το σκοτάδι στο φως.
Η ηχητική ενέργεια, μέσω μιας άυλης υλικότητας δύναται να μεταφέρει τον
περαστικό ανοιχτό στην εξερεύνηση, στον πολυεπίπεδο χρονικό και κοινωνικό ιστό
της πόλης της Ελευσίνας.
Το εν δράσει υποκείμενο οδηγείται ηχητικά από το απρόσωπο στο προσωπικό, από
το γενικό στο ειδικό. Η εγγύτητα, θεμελιώδης παράγων για τη σαφή ανίχνευση της
φωνής· μιας φωνής που εδώ καλεί τον άνθρωπο του παρόντος και επιθυμεί να τον
καταστήσει κοινωνό αθέατων και απόκρυφων πτυχών της ιστορίας και των
ανθρώπινων βιωμάτων της Ελευσίνιας πολιτείας. Το εν λόγω ηχοτοπίο επιζητεί να
ερμηνεύσει τον χρόνο μέσα από έναν ηχητικό ορίζοντα κατανόησης της ύπαρξής
μας ως κατοίκους αυτής της πόλης με όρους προσωρινότητας. Ήχος και φως
συνυφαίνονται σε μια πλήρως συμβατή αλληλεπιδραστική, αμφίδρομη
αντιστοίχηση. Εκβάλλοντας μέσα από το εν λόγω ρήγμα σκιαγραφούν ένα είδος
νέου συμπεριφορικού κώδικα για τη θεμελιώδη, ομαλή, αρμονική ροή της ζωής.
Με αυτόν τον τρόπο το έργο επιθυμεί να συμβάλει στην ενεργοποίηση της
ζωής στον δημόσιο χώρο κι εμμέσως στην ενεργοποίηση της συμμετοχής των
πολιτών της Ελευσίνας.
Προσδοκώ η διαδραστική διαδικασία να οδηγήσει σε μια ζωντανή, εποικοδομητική
και αρμονική συνύπαρξη των κατοίκων της πόλης και των επισκεπτών της.
Πρόκειται για ένα οιωνεί “ομιλούν θεμέλιο”, το οποίο, όσο οι επισκέπτες εγγίζουν,
αυτό αποκρίνεται ηχητικά και με εκλάμψεις φωτός, που σταθεροποιούνται σταδιακά,
καθώς ο θεατής φτάνει σε απόσταση αναπνοής.
Ο εν λόγω στύλος προτείνεται ως ο άτοπος τόπος σύνθεσης των τοπικών,
ελευσίνιων, αλλά και ευρωπαϊκών αντινομιών και νοείται μετωνυμικά ως μια
Ηρακλείτεια παλίντονος αρμονία.
Πώς ερμηνεύεται η σχισμή που αποτυπώνεται στη συγκεκριμένη
εγκατάσταση;
*Η κεντρική εγκάρσια ρηγματοειδής τομή επιθυμεί να διεγείρει την προσοχή του
παραλήπτη να αναστοχαστεί τη διττή έννοια της ρωγμής, αφενός ως
ίχνος ρήξης ή τραύματος και, αφετέρου, ως ένδειξη σύνδεσης.
Η ρωγμή σηματοδοτεί τη διακοπή μιας ιστορικής συνέχειας και την ίδια στιγμή τη
σύναψη των ετερόκλητων. Λειτουργεί ως το ενδόμυχο στοιχείο της συνύφανσης των
ετερογενών. Ταυτόχρονα, καταγράφει τη διάρρηξη του ιστορικού συνεχούς,
ανοίγοντας στο βλέμμα τον ορίζοντα της ιστορικότητας των πραγμάτων και των
προσώπων ενός τόπου. Ετερογενείς ιστορικές πραγματικότητες συμπλέκονται και
έρχονται εξαίφνης σε επικοινωνία.
Η σχισμή του “Through Rupture Comes the Flow”, περιέχουσα ήχο και φως,
περισυλλέγει τα διαφορετικά στοιχεία μέσα στην καταγωγή της ενότητάς τους. Μέσω
μιας αλληγορικής προέκτασης μετουσιώνεται σε τόπο αρμονίας των διαφορετικών.
Η εμφάνιση του φωτός λειτουργεί εδώ ως ξέφωτο, ως ανοιχτός τόπος εντός του
οποίου το αλλότριο και το οικείο, το τότε και τώρα ανταλλάσσονται, συναντώνται ως
μια έκλαμψη.
Η ρωγμή είναι αυτή η οποία χαράζει τον τόπο ανάδυσης του φωτισμού, ο οποίος
προάγει την αλήθεια ως ανοιχτότητα, φιλόξενη προς το Άλλο. Το άνοιγμα της
ρωγμής λειτουργεί σαν μήτρα φανέρωσης των πραγμάτων με την αρχαία
έννοια του όρου, ήτοι των ζητημάτων που αφορούν τους πολίτες μιας πόλης.
Στόχος είναι να ενισχυθεί μέσω της διάδρασης στο δημόσιο χώρο η κοινωνική
ευαισθητοποίηση, η αποδοχή του άλλου, η συμπερίληψη του διαφορετικού, η
συμμετοχή, το συλλογικό πνεύμα και η επικοινωνία του μη επικοινωνήσιμου.
Η ζητούμενη ενοποίηση των ετερογενών υλικών αφήνοντας ως ένδειξη αρχικού
διαχωρισμού και μετέπειτα σύναψης το ίχνος της ρωγμής, επιθυμεί να εκφράσει τη
δυνητική συγκλίνουσα κατεύθυνση, την αρμονική συνύπαρξη ποικίλων εθνικοτήτων,
φυλών, πολιτισμών, ιδεολογιών, θρησκειών, ηθών και εθίμων των διαφορετικών
πληθυσμών/κοινοτήτων της πόλης της Ελευσίνας και να σηματοδοτήσει το
μεταβατικό στάδιο, μιας νέας συνθήκης συνοίκησης.
Πώς ακριβώς προέκυψε το έργο; Ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετώπισες;
*Το έργο συνελήφθη την περίοδο του lock down, όταν προκηρύχθηκε ανοιχτή διεθνής
πρόσκληση υποβολής προτάσεων από την 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα
της Ευρώπης.
Προέκυψε ως φυσική απόρροια της τότε επαναφοράς μου στον χώρο της
κατασκευής. Εκείνο το διάστημα είχα ήδη σχεδόν αποδομήσει έναν δικό μου χώρο.
Δούλευα νυχθημερόν γιατί εκτός από επιβλέπουσα και συντονίστρια όλων των
εργασιών συμμετείχα και η ίδια (κυρίως στις πολύ αναλυτικές λεπτομέρειες) στο
εργοτάξιο.
Ήταν μια ιδιαίτερη και πολύ χρήσιμη για τη ζωή μου εμπειρία. Η επαφή με τα
οικοδομικά υλικά και oι συμπεριφορές τους με είχαν συνεπάρει. Βέβαια, πέρασα
πολύ δύσκολες περιόδους. Ξυπνούσα καθημερινά από τα ξημερώματα για να
επιτηρήσω τα διάφορα συνεργεία και αργότερα δούλευα ακατάπαυστα πολλές
φορές χωρίς φαγητό, αλλά και νερό όλη μέρα με πολλή αγωνία συνεχώς και για δύο
έτη μέχρι να ολοκληρωθεί εντελώς με όλες τις in situ κατασκευές, έπιπλα και λοιπά
αντικείμενα εντός του.
Έτσι, μελετώντας τις θεματικές ενότητες του διαγωνισμού σχεδίασα αυτό το
αρχιτεκτονικό γλυπτό.
Στην αρχή, ακόμη και όταν δημιούργησα τη γλυπτική και ψηφιακή μακέτα δεν είχα
συνειδητοποιήσει τις πολλές κατασκευαστικές και μη δυσκολίες που θα ανέκυπταν
κατά την υλοποίησή του στη φυσική κλίμακα.
Η συμπεριφορά των ετερόκλιτων υλικών που εφάπτονται μεταξύ τους με τους
διαφορετικούς βαθμούς συστολής και διαστολής, τα μεγάλα φορτία τους, οι
απαγορευτικές σχεδόν για κάποια υλικά διαστάσεις ( μεγάλο μήκος, μικρό πάχος)
που σχεδίασα και η ιδιαιτερότητα της κατασκευής λόγω του διαχωρισμού των
υλικών εξαιτίας της κεντρικής σχισμής που επιμηκύνεται ακολουθώντας μια φυσική
ροή εκτονώσεων, η συνθήκη του εξωτερικού περιβάλλοντος, η μονιμότητα σε αυτό
έκαναν ακόμη πιο δυσχερή τη σχέση στατικής μελέτης, αντοχής του και του
ακριβούς αισθητικού αποτελέσματος. Γενικώς, υπέκρυπτε δύσκολα ζητήματα από
πολλές απόψεις ακόμη και από το πιο απλό όπως η παροχή ρεύματος από μακρινή
απόσταση για τη λειτουργία του ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού υλικού.
Πρόκειται για μια αρκετά πολύπλοκη κατασκευή με πολλά θέματα προς επίλυση,
που ακόμη και επαγγελματίες του χώρου σε αρκετά σημεία επισήμαναν ότι δεν
παίρνουν την ευθύνη για τις μετέπειτα συμπεριφορές των υλικών.
Δυσκολεύτηκα πολύ. Αν δεν είχα προηγούμενη (από μικρή ηλικία) εμπειρία στην
οικοδομή δεν θα ήταν εφικτό να υλοποιηθεί, διότι χρειάστηκε αναγκαστικά να
διευθύνω και να συντονίσω όλη την παραγωγή εκτέλεσης εργασιών.
Εκτός από τη μελέτη του έργου χρειάστηκε αρκετές φορές να δουλέψω η ίδια και
χειρωνακτικά για να το διαφυλάξω από μελλοντικές φθορές και να τελειοποιήσω
κρίσιμα σημεία.
Πώς θέλεις να δεχτεί το έργο η πόλη;
*Η συνύπαρξη διαφόρων γενεών, ετερόκλιτων πολιτισμικών καταβολών, ως
συμμετέχουσες στο “Through Rupture Comes the Flow” πρωταρχικώς, επιθυμώ
να ενθαρρύνει τη συνομιλία ετερογενών πληθών (μη επικοινωνούντων) και ως εκ
τούτου όλων των κοινοτήτων της πόλης, στον δημόσιο χώρο· συνάψεις ανάμεσα
σε ποικίλα μέρη του πληθυσμού, που ζουν και δραστηριοποιούνται σε
διαφορετικούς τομείς.
Επιπλέον, εύχομαι να ανασύρει μια λιγότερο μονολιθική, πιο ελεύθερη,
αυτοσχέδια, ανοιχτή συζήτηση και να κατευθύνει εντός, αλλά και πέραν της
εννοιολογικής σύνθεσης του έργου.
Προσδοκώ να κινητοποιήσει διαλόγους που αφορούν την ιστορία της πόλης, τη
μνήμη (ιστορική και προσωπική), τα βιώματα των πολιτών, τα κοινωνικά ζητήματα,
την τρέχουσα καθημερινότητα, τους στόχους του μέλλοντος.
Το εν λόγω θεμέλιο ως συνοπτικό και συνεκτικό αφήγημα ανασύνθεσης της
Ελευσίνιας ιστορίας, ως μια χρονική ανακατασκευή και σημείο μετασχηματισμού της
αίσθησης του χρόνου, που καταγράφεται και βιώνεται όχι μόνο οπτικά, αλλά και
ηχητικά, ευελπιστώ να εκκινήσει έναν συνειρμικό τρόπο στοχασμού, που
μεταφερόμενος και επεκτεινόμενος στο κοινωνικό πεδίο να επαναπροσδιορίσει την
έννοια της κοινότητας, τις προϋποθέσεις ορθής λειτουργίας της, τη σημασία της
συνοχής και να επιλύσει αρκετά ζητήματα της καθημερινής συμβίωσης του
ετερόκλητου πληθυσμού.
Η υπονόμευση της έννοιας του μονολιθικού εμμέσως, ωθεί στην αναπαραγωγή μιας
πιο ρευστής οπτικής των πραγμάτων, η οποία δύναται να ενεργοποιήσει μια ομαλή,
ειρηνική συνθήκη συνοίκησης, απαραίτητο στοιχείο για τη μετάβαση προς μια νέα
θεμελίωση της ζωής.
Η τέχνη με κάθε τρόπο δύναται να καταστεί οχηματικό μέσο διάνοιξης νέων
προοπτικών στοχασμού κι επικοινωνίας διαφορετικών και μη επικοινωνούντων
τμημάτων του πληθυσμού, με αποτέλεσμα μια αναγκαία ανταλλαγή ιδεών και
εμπειριών.
Με τι κριτήρια επέλεξες τα υλικά που χρησιμοποίησες στο έργο;
*Η εγκατάσταση συνέχεται από ετερόκλητα υλικά που σηματοδοτούν αλληγορικά τις
διαφορετικές ιστορικές περιόδους της Ελευσίνας (αρχαίας έως σύγχρονης) και
τους καταγωγικά διαφορετικούς πληθυσμούς της. Μάρμαρο, μπετόν, ρητίνη
(γυαλί) συνιστούν εγγραφές ιστορικής μνήμης.
Επίσης, το φως και οι ετερογενείς ήχοι που εκπέμπονται διαμέσου της κεντρικής,
εγκάρσιας ρηγματοειδούς τομής, ανιχνεύουν το χρονικό συνεχές και
προσδοκούν μια μετάβαση του στοχασμού στην αρμονία ευρισκόμενη στη
συμφωνία των διαφορετικών.
Η επικαλυμμένη διάφανη σχισμή λειτουργεί ως στοιχείο διακοπής του συνεχούς
χρόνου, έκλαμψης της ιστορικότητας των πραγμάτων, που επιτρέπει στα ετερογενή
να επιζητούν τη δικαίωσή τους· να συνυπάρχουν.
Εκκινώ λοιπόν, από την αντιφατική διαδρομή της ιστορίας της Ελευσίνας,
αποτυπωμένης με καταφανή τρόπο στην αρχιτεκτονική δομική σύνθεσή της
προκειμένου να ανιχνεύσω περισσότερο αφανείς, δομικές διαφορές, όπως αυτές
που αφορούν στην ετερογένεια των εθνικοτήτων και συνεπώς στην
πολυπολιτισμική σύνθεση του πληθυσμού της.
Τι διαλόγους ελπίζεις να ενεργοποιήσει το έργο;
*Το “Through Rupture Comes the Flow” απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους
όλων των ηλικιών.
Ο εν λόγω στύλος επιθυμεί από τον περαστικό θεατή μια διαδραστική
συμμετοχή. Η παρουσία του ενθαρρύνει την ενεργοποίηση των αισθητήρων.
Το έργο προσδοκά μια σταδιακή διαδικασία συνομιλίας με αυτό πριν την εκ του
σύνεγγυς επαφή και συνεπώς, την έξαρση της διαδραστικής συνάρτησης. Όσο
πλησιέστερα βρίσκεται ο συμμετέχων, τόσο πιο οξεία αποδεικνύεται η
συμπεριφορική γλώσσα του ήχου και του φωτός, επισημαίνοντας την εγγύτερη
επαφή, ως απαραίτητη προϋπόθεση προς την ιδανική ωρίμανση και αρμονική
συμφωνία των ανθρώπινων σχέσεων.
Άνθρωποι όλων των ηλικιών δύνανται να συμμετάσχουν αλληλεπιδρώντας με τον
στύλο ενεργοποιούμενο από την πρόσληψη της κίνησης.
Μια διαδραστική κολόνα, που πιθανότατα θα ενταχθεί στο πλαίσιο ενός μέσου
ψυχαγωγίας για τα παιδιά, αλλά και υιοθέτησης ενός ευρύτερου εννοιακού
επικοινωνιακού μορφώματος για τους μεγαλύτερους. Οι συμμετέχοντες αφενός
δύνανται να ανακαλύψουν κρυφές πτυχές και μνήμες διαμέσου της ηχητικής
ιστορικής διαδρομής, αφετέρου ωθούνται να αφηγηθούν δικές τους ιστορίες και
ταυτοχρόνως να γίνουν κοινωνοί των αναμνήσεων των υπόλοιπων
διαδρώντων.
Το επικοινωνιακό ενέργημα μπορεί να πραγματοποιηθεί από ένα έως τέσσερα
άτομα (στις τέσσερις πλευρές) και να εξελιχθεί σε ομαδική κοινή εμπειρία. Τότε,
επισυμβαίνει και η κορύφωση της διάδρασης, συναντώνται σε έναν κοινό παλμό
αποκαλύπτοντας τη σπουδαιότητα της λειτουργίας της συλλογικής παρουσίας.
Η σταθεροποίηση και κορύφωση της έντασης του φωτός μεταφερόμενη στο
κοινωνικό πεδίο επιθυμώ να μεταφραστεί ως η καταληκτική πορεία κατά την οποία
ο συμμετέχων φτάνει σε μια συνθήκη αποδοχής της διαφοράς και αρμονικής
συνύπαρξης με κάθε έτερο.
Πόσο σημαντική θεωρείς την άποψη του κοινού, που θα δει το έργο αυτό,
αλλά και γενικά τα έργα σου και πόσο των ειδικών; Σε επηρεάζουν εξίσου
στον τρόπο που θα εκφραστείς στα επόμενα έργα σου;
*Ανέκαθεν με ενδιέφερε περισσότερο η γνώμη του κόσμου της τέχνης. Όμως, στο εν
λόγω έργο λόγω του δημόσιου και διαδραστικού χαρακτήρα του είναι σημαντική και
η άποψη του κοινού γιατί έχει δημιουργηθεί γι’ αυτό το ίδιο και συνεπώς είναι
κυρίως αυτό που θα αλληλεπιδράσει με το έργο. Οπότε, ελπίζω οι κάτοικοι και οι
επισκέπτες να το υποδεχθούν με χαρά και όταν περνούν από το ιστορικό και
όμορφο εκείνο σημείο να σταματούν και να συνομιλούν μαζί του.
Οφείλω επίσης να πω ότι με ευαισθητοποίησε το εξής: όταν συνέλαβα την ιδέα του έργου, δηλαδή όταν το έργο υπήρχε μόνο ως σχέδιο και μακέτα, αρκετά άτομα που εκπροσωπούσαν μεγάλες, αλλά και μικρότερες, τοπικές ή μη εταιρείες, μελετώντας το, το υποστήριξαν αμέσως συμφωνώντας να χορηγήσουν υλικά, μάλιστα δυόμισι χρόνια πριν από την κατασκευή του. Τώρα που ήρθε η ώρα και συνεργάζομαι με αυτές τις εταιρείες οι ίδιοι μου αποκαλύπτουν ότι βρήκαν ενδιαφέρον μορφολογικά και εννοιολογικά γι’ αυτό και θέλησαν να συμπράξουν. Οι άνθρωποι αυτοί το αντιμετώπισαν σχεδόν σαν να ήταν δικό τους και το αγκάλιασαν από την αρχή με αγάπη. Νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη για όλους αυτούς τους ανθρώπους και κυρίως για τον κύριο Δημητρίου (κατασκευαστική Δημητρίου), διότι εκτός του ότι εργαζόταν επί το έργον μήνες με πλήρη συνέπεια και αφοσίωση φιλοξένησε σε χώρο της κατασκευαστικής του όλες τις απαραίτητες εργασίες πριν από τη μεταφορά του στύλου. Ήταν δίπλα μου σε κάθε βήμα του έργου. Δεν θα ξεχάσω ποτέ κυρίως τη συνεισφορά του, όπως βέβαια σίγουρα και των υπολοίπων υποστηρικτών.
Επανέρχομαι λέγοντας ότι κυρίως μέσω αυτού του έργου με ενδιαφέρει και η γνώμη
του κοινού κάτι που δεν συνέβαινε πρωτύτερα. Όμως αδιαμφισβήτητα, αυτή η
οποία σε εξελίσσει και σε οδηγεί σε διευρυμένα ερευνητικά πεδία συνεχίζω να
πιστεύω είναι σίγουρα η εξειδικευμένη άποψη και κριτική σκέψη των ανθρώπων του
χώρου της τέχνης.
Θα ήθελες να μοιραστείς μαζί μας τα σχέδιά σου για το μέλλον;
*Τα τελευταία χρόνια, όπως προανέφερα, κυρίαρχο ρόλο στη ζωή μου είχε και έχει ο
χώρος της κατασκευής.
Σκέφτομαι να αποκτήσω πρόσφατα έναν ακόμη νέο χώρο αμιγώς εργαστηριακό
αυτή τη φορά, ώστε να είναι λιγότερο ευπαθής, να υποδέχεται πιο ευρύ κοινό, να
αισθάνομαι μεγάλη ελευθερία χωρίς φόβο μην τραυματιστεί το οτιδήποτε και
βεβαίως να προβώ σε αναδιαμόρφωσή του όπως συνέβη και στον προηγούμενο,
στον οποίο σχεδίασα όλες τις κατασκευές κι ακόμη και το παραμικρό νέο
αντικείμενο έχει υποστεί την παρέμβασή μου για να εναρμονιστεί με το σύνολο.
Αντιμετώπισα τον χώρο γλυπτικά ως μια εγκατάσταση. Τώρα πια όταν υπάρξει
ελάχιστος χρόνος τον απολαμβάνω με ανθρώπους που αγαπώ.
Πιο άμεσα όμως, δουλεύω ταυτόχρονα προς το παρόν για τρεις εκθέσεις, μία εκ
των οποίων θα γίνει αρχές του φθινοπώρου στην Kunstverein Neukölln του
Βερολίνου και εκθέτω με τον Eric Meier. Την έκθεση επιμελείται η Katja Ehrhardt
στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος Wunderkammer program μιας διεθνούς
επιστημονικής και μουσικής κοινότητας της Neuköllner Oper Berlin υπό τη
διοργάνωση του AthenSYN σε συνεργασία της Kunstverein Neukölln and
Neukoellner Oper Berlin. Η εν λόγω έκθεση θα μεταφερθεί τέλος του φθινοπώρου ή
αρχές του χειμώνα και στην Αθήνα.
Επίσης, σε εξέλιξη είναι μια σειρά έργων βασισμένων κυρίως, σε μνήμες και ίχνη
που μου άφησαν πολύ αγαπημένα άτομα που έχασα τα δύο τελευταία χρόνια. Είναι
έργα που ίσως δεν με ενδιαφέρει να εκτεθούν στο κοινό.
Νιώθω επίσης την ανάγκη να εστιάσω εκ νέου στη λεπτομέρεια και την ανάλυση
στη ζωγραφική, το σχέδιο και τη γλυπτική και να διευρύνω τις μελέτες μου.
Θερμές ευχαριστίες στην 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, τον
Μιχαήλ Μαρμαρινό και τη Δέσποινα Γερουλάνου που αγκάλιασαν με πολλή αγάπη
αυτό το πρότζεκτ.
Ευχαριστώ επίσης, τη Νάντια Αργυροπούλου που με τίμησε γράφοντας κείμενο
για το έργο.
-
Σύλληψη / Εγκατάσταση: Χαρά ΠιπερίδουΔιεύθυνση Εκτέλεσης Παραγωγής: Χαρά ΠιπερίδουΣυνεργάτες:Ηχοτοπίο: Λάμπρος ΠηγούνηςΣχεδιασμός Διάδρασης και Φωτός: Δημήτρης ΜαϊρόπουλοςΚείμενο: Νάντια ΑργυροπούλουΧορηγοί σε συμπαραγωγή με την 2023 Έλευσις Πολιτιστική Πρωτεύουσα της ΕυρώπηςKataskevastiki J. Dimitriou Ltd / Serpetinis SA / Titan Cement International, Ejet, IoannouGlass, Kafkas SA, Athens Pro Audio, DJShop, Alfakem, Trakadas, GRobotronics, Edgepoint, Hellas DigitalΣτη μνήμη της Δέσποινας ΓερουλάνουEγκαίνια: 13 Ιουλίου 2023Τοποθεσία: Κήπος Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού ΕλευσίναςΏρα: 7.30 μ.μ.Την ημέρα των εγκαινίων θα γίνει πάρτι στον κήποΤη βραδιά των εγκαινίων υποστηρίζουν το Δειπνοσοφιστήριον, το_ Kτήμα Σκούρας, Κτήμα Βασιλείου, η Ζυθοποία Αταλάντης, το Grace Gin, η Callicounis Distillery, η Blue Ice, η D & Kσυσκευασίες•Φώτο: Χαρά Πιπερίδου
