Γρηγόρης Χατζάκης: Δεν μπορεί να υπάρχει κάτι πιο ανακουφιστικό από το να κυκλοφορείς γυμνός μέσα στη φαντασία σου

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Σε κάθε περίπτωση ο Γρηγόρης Χατζάκης είναι ένας χαρισματικός καλλιτέχνης που μας έχει δώσει, τα τελευταία χρόνια, πολλές ιδιοφυείς δημιουργίες.

Φέτος έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τη δημιουργική σύμπραξή του επί σκηνής με τη δημοφιλή ηθοποιό και συγγραφέα Ελένη Ζιώγα, την οποία σκηνοθετεί στην παράσταση «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων». Το ανέβασμα της συγκεκριμένης παράστασης είναι βασισμένο στο ομώνυμο λογοτεχνικό αριστούργημα του Λιούις Κάρολ.

Η πασίγνωστη και πολυαγαπημένη ιστορία της «Αλίκης» μεταφέρεται από τον Γρηγόρη Χατζάκη στο σανίδι του BIOS exploring urban culture μέσω μίας πολυμεσικής παράστασης μαγικού ρεαλισμού φωτίζοντας θεμελιώδη ερωτήματα μέσα από το πρίσμα μιας αέναης αναζήτησης στον χωροχρόνο της ύπαρξης.

Η Αλίκη στη δύση πλέον της ζωής της αφηγείται την περιπέτεια που είχε ζήσει ως κοριτσάκι. Τον μαγικό κόσμο των θαυμάτων που είχε επισκεφθεί όταν αποφάσισε να ακολουθήσει ένα βιαστικό κουνέλι, με γιλέκο και ρολόι, στην κουνελότρυπά του. Έναν κόσμο που φαίνεται να την ακολουθεί ακόμα, στην προσπάθειά της να συμβιβαστεί με τις επιταγές της πραγματικότητάς της. Μεγαλώνει, μικραίνει, αλλά κυρίως μεγαλώνει.

Για την «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων», που γράφτηκε το 1865 ώστε να διαβαστεί από τη μικρή Άλις Λίντελ, κόρη του Άγγλου φιλόλογου Χένρι Λίντελ, ο οποίος ήταν στενός φίλος του Λιούις Κάρολ, αλλά και για την παράστασή του, μιλάει στο catisart.gr ο γνωστός σκηνοθέτης στη συνέντευξη που μας παραχωρεί.

«Είναι σα να σου λέει “κυκλοφόρησε γυμνός, αλλά μη ντρέπεσαι, είμαστε όλοι γυμνοί”. Δεν μπορεί να υπάρχει εύκολα κάτι πιο ανακουφιστικό από το να κυκλοφορείς γυμνός μέσα στη φαντασία σου. Έτσι μπορείς να κάνεις την πιο ανάλαφρη ελεύθερη πτώση στο ασυνείδητο», επισημαίνει.

Πώς προέκυψε το ανέβασμα του λογοτεχνικού αριστουργήματος του Λιούις Κάρολ «Η Αλίκη Στη Χώρα Των Θαυμάτων»;

∗Έχω μεγάλη αγάπη για το βιβλίο αυτό και με απασχολούσε χρόνια η ιδέα θεατρικής μεταφοράς του. Όταν είπαμε με την Ελένη να κάνουμε κάτι μαζί, μου ήταν σχεδόν φυσικό ότι έπρεπε να γίνει με εκείνη. Μία ώριμη Αλίκη που επιστρέφει στην κουνελότρυπα για να μας αφηγηθεί τις ιστορίες της σε ηλικία φαντασιόπαυσης. Τι θα συνέβαινε; Πώς θα θυμόταν τον μικρό εαυτό της; Πώς θα έφερνε την ιστορία σήμερα και πώς θα την έβρισκε η ιστορία σήμερα;

Πότε πρωτοδιάβασες το βιβλίο;

∗Την ολοκληρωμένη εκδοχή τη διάβασα ενήλικας, ύστερα από προτροπή του καθηγητή μου στη σχολή, Ερρίκου Μπελιέ. Είχε πει πως είναι το αγαπημένο του μυθιστόρημα και μου έξαψε την περιέργεια. Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων αλλά και στον Καθρέφτη ήταν μια μεγάλη αποκάλυψη. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι μπορεί να είχα τόση συγγένεια στη φαντασία, το χιούμορ και την ελευθερία έκφρασης με έναν συγγραφέα της συντηρητικής Βρετανίας του 19ου αιώνα.

Tα πρόσωπα, η κοινωνία, oι τοποθεσίες που ενέπνευσαν τον Λιούις Κάρολ ώστε να γράψει την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» τι κοινό έχουν με τη σημερινή εποχή;

∗Ο Κάρολ, συνειδητά ή μη, μέσα στην πληθωρική, γκροτέσκα εικονοκλασία της Αλίκης  χρησιμοποιεί πρόσωπα και καταστάσεις που λειτουργούν σε μεγάλο βαθμό ως σύμβολα. Σύμβολα όμως λιγότερο της καθημερινότητας της κοινωνίας, όσο της ανθρώπινης νοοτροπίας και συμπεριφοράς, με βασικό πυρήνα τον φόβο. Τον φόβο του παιδιού, του ενήλικα, του αναγνώστη, του ίδιου του Κάρολ. Ως εκ τούτου, ελάχιστη σημασία έχει το περιβάλλον που διαδραματίζονται τα περιστατικά, πέραν της αναφοράς στο συλλογικό των ομογενών του. Τώρα, όσον αφορά στα πραγματικά μέρη και πρόσωπα που τον ενέπνευσαν, λίγα μπορούμε να πούμε ότι θυμίζουν τη σημερινή ασφυκτικά ταχύρρυθμη εποχή μας, όταν όλο το παραμύθι παίρνει έναυσμα από τη βαρεμάρα της μικρής Αλίκης εξαιτίας της ραστώνης στη βρετανική εξοχή.

Από το 1865 που εκδόθηκε «Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ, δεν έπαψε να προκαλεί μέχρι σήμερα τους ανθρώπους των τεχνών αλλά και το κοινό, πού πιστεύεις ότι οφείλεται η αντοχή της στο χρόνο;

∗Ακριβώς σε αυτή τη συλλογικότητα των συμβόλων, των προσώπων και των καταστάσεων. Αλλά και του αστείρευτου χιούμορ και της αχαλίνωτης ανάγκης μας να ταξιδεύουμε στη φαντασία μας χωρίς ντροπή. Είναι σα να σου λέει “κυκλοφόρησε γυμνός, αλλά μη ντρέπεσαι, είμαστε όλοι γυμνοί”. Δεν μπορεί να υπάρχει εύκολα κάτι πιο ανακουφιστικό από το να κυκλοφορείς γυμνός μέσα στη φαντασία σου. Έτσι μπορείς να κάνεις την πιο ανάλαφρη ελεύθερη πτώση στο ασυνείδητο.

Ποια είναι πραγματικά η «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» εν έτει 2023 και μάλιστα στη δύση πλέον της ζωής της;

∗Για μας, είναι μια γυναίκα, που δεν κατάφερε ποτέ να βγει στον όμορφο κήπο που βλέπει από το άνοιγμα της μικροσκοπικής πορτούλας, γιατί δεν κατάφερε ποτέ να βρει το κατάλληλο ύψος. Έκτοτε έζησε μία ζωή συμβατική -με εξαίρεση ένα δάχτυλο που αρνείται να μεγαλώσει-, προσπάθησε να εκλογικεύσει την εμπειρία της στη Χώρα Των Θαυμάτων -δεν είναι τυχαίο που ακολούθησε το επάγγελμα της μοδίστρας, αφού το μόνο που έφερε μαζί της από τη Χώρα αυτή είναι μία δαχτυλήθρα που έβγαλε από την τσέπη της για να της την προσφέρουν ως δώρο-, και κατέληξε να βάζει παρωπίδες στις βαθιές ψυχικές ανάγκες της που της υπαγορεύουν να ξαναναζητήσει τους απαραίτητους μηχανισμούς του φαντασιακού της.

Πώς θα χαρακτήριζες τη συνεργασία σου με την Ελένη Ζιώγα;

∗Συναρπαστική, απολαυστική, φωτεινή, αγαπησιάρικη, πειραματική, οικογενειακή.

Ποιο βιβλίο διαβάζεις αυτό τον καιρό;

∗Τον Μόμπυ Ντικ του Χ. Μέλβιλ και το Πίστη, Ελπίδα και Πόνος των Ν. Κέιβ και Σ. Ο’Χάγκαν.

Ποια είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σου σχέδια;

∗Με τον Χρήστο Καπενή και την ομάδα μας Ginger Creepers Theater Band, πειραματιζόμαστε πάνω στην παραλογή του Νεκρού Αδερφού, σε μορφή συναυλιακού θεάτρου, με στόχο να ανέβει το καλοκαίρι στον χώρο μας, την Παρένθεση και να γυρίσουμε διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Ακόμα στα σχέδιά μου, είναι να δουλέψω το σενάριο μίας ταινίας που θέλω να γυρίσω.

Παράλληλα, δουλεύουμε με τον Λουδοβίκο Των Ανωγείων πάνω σε έναν συμφωνικό Ερωτόκριτο, ενώ από το φθινόπωρο, στόχος είναι η επιστροφή της Αλίκης, αλλά και νέα πρότζεκτ, που ακόμα όμως βρίσκονται σε πολύ πρώιμη φάση.

•Διαβάστε επίσης:

Tην Αλίκη του Lewis Carroll ερμηνεύει η Ελένη Ζιώγα σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Χατζάκη

Γρηγόρης Χατζάκης, η ανάποδη μηχανική της τέχνης