Ο ρατσισμός τροφοδότησε τη ναζιστική ιδεολογία και πολιτική τακτική. Οι Ναζί θεωρούσαν τον κόσμο χωρισμένο σε ανταγωνιστικές κατώτερες και ανώτερες φυλές, όπου καθένας αγωνιζόταν για επιβίωση και κυριαρχία. Πίστευαν ότι οι Εβραίοι δεν ήταν ένα θρησκευτικό δόγμα, αλλά μια επικίνδυνη μη ευρωπαϊκή “φυλή”. Ο ναζιστικός ρατσισμός θα οδηγούσε σε μια άνευ προηγουμένου κλίμακας δολοφονία.
Οι ρατσιστές πιστεύουν ότι τα έμφυτα, κληρονομικά χαρακτηριστικά καθορίζουν βιολογικά την ανθρώπινη συμπεριφορά. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, τέτοιες απόψεις σχετικά με τη φυλή έγιναν ευρέως αποδεκτές σε πολλά μέρη του κόσμου. Στην πραγματικότητα, η φυλή δεν έχει βιολογική βάση, είναι μια πολιτιστική ταξινόμηση των ομάδων.
Σύμφωνα με τις ναζιστικές θεωρίες περί φυλής, οι Γερμανοί και άλλοι Ευρωπαίοι είχαν δεδομένα ανώτερα σωματικά και ψυχικά χαρακτηριστικά. Θεωρούσαν ότι οι ευρωπαϊκοί λαοί είναι “Άριοι”, προερχόμενοι από τους αρχαίους ινδοευρωπαίους που εγκαταστάθηκαν σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, καθώς και στο Ιράν και την Ινδία.
Ο φυλετικός αντισημιτισμός είναι η προκατάληψη ή το μίσος κατά των Εβραίων που βασίζεται σε ψευδείς επιστημονικές θεωρίες. Αυτή η πτυχή του ρατσισμού ήταν πάντα αναπόσπαστο κομμάτι του ναζισμού.
Ρατσιστές θεωρούνται τα άτομα που πιστεύουν ότι εγγενή, κληρονομικά χαρακτηριστικά καθορίζουν βιολογικά την ανθρώπινη συμπεριφορά. Το ρατσιστικό δόγμα πρεσβεύει ότι η καταγωγή είναι το κριτήριο της εθνικής-εθνοτικής ταυτότητας. Στο πλαίσιο της ρατσιστικής ιδεολογίας, η αξία ενός ανθρώπου δεν προσδιορίζεται από την προσωπικότητά του αλλά από το εάν αποτελεί μέλος ενός επινοημένου «έθνους φυλετικής συνοχής». Πολλοί διανοούμενοι, συμπεριλαμβανομένων επιστημόνων, έχουν υποστηρίξει τις ρατσιστικές απόψεις με ψευδοεπιστημονικά στοιχεία. Διανοούμενοι του δέκατου ένατου αιώνα με ρατσιστικές πεποιθήσεις, όπως ο Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν, άσκησαν σημαντική επιρροή σε πολλά άτομα της γενιάς του Αδόλφου Χίτλερ.
Ο ρατσισμός, συμπεριλαμβανομένου του ρατσιστικού αντισημιτισμού (η προκατάληψη ή το μίσος εναντίον των Εβραίων που βασίζεται σε ανυπόστατες βιολογικές θεωρίες), ανέκαθεν αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού (ναζισμός). Οι Ναζί αντιλαμβάνονταν το σύνολο της ανθρώπινης ιστορίας ως την ιστορία μιας βιολογικά καθορισμένης πάλης μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών φυλών. Οι Ναζί ισχυρίζονταν ότι πολιτικά κινήματα όπως ο μαρξισμός, ο κομμουνισμός, ο ειρηνισμός και ο διεθνισμός ήταν αντι-εθνικιστικά και ότι προασπίζονταν έναν επικίνδυνο, φυλετικά βασισμένο εβραϊκό διανοουμενισμό. Το 1931, τα SS (Schutzstaffel: η επίλεκτη φρουρά του ναζιστικού κράτους) δημιούργησαν μια υπηρεσία για τη φυλή και την εγκατάσταση, την Rasse und Siedlungshauptamt (RuSHA), για τη διενέργεια φυλετικής «έρευνας» και για την εξακρίβωση της καταλληλότητας πιθανών συζύγων για τα μέλη των SS. Έχοντας καταλάβει την εξουσία, οι Ναζί ψήφισαν τους Νόμους της Νυρεμβέργης το 1935, στους οποίους κωδικοποιούσαν ένα δήθεν βιολογικής βάσης ορισμό της εβραϊκότητας.
Οι ρατσιστές Ναζί θεωρούσαν ότι οι πάσχοντες από σωματικές ή νοητικές ασθένειες αλλοίωναν το γενετικό τοπίο της αποκαλούμενης κυρίαρχης φυλής και ότι, με την αναπαραγωγή τους, συνιστούσαν βιολογική απειλή για την αγνότητα της Άριας φυλής. Κατά τους τελευταίους έξι μήνες του 1939, ύστερα από προσεκτικό σχεδιασμό και συλλογή δεδομένων οι Γερμανοί γιατροί άρχισαν να δολοφονούν τους ανάπηρους τροφίμους ασύλων σε όλη τη Γερμανία στο πλαίσιο μιας επιχείρησης που κατ’ ευφημισμό ονομάστηκε «Ευθανασία».
Σύμφωνα με τις ναζιστικές φυλετικές θεωρίες, οι Γερμανοί και άλλοι Βορειοευρωπαίοι ήταν «Άριοι», μέλη μιας ανώτερης φυλής. Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ναζιστές γιατροί διεξήγαγαν ψευδοεπιστημονικά ιατρικά πειράματα προκειμένου να εντοπίσουν αποδεικτικά στοιχεία για την ανωτερότητα των Αρίων και την κατωτερότητα όλων των υπόλοιπων φυλών. Μολονότι αμέτρητοι μη-άριοι κρατούμενοι έχασαν τη ζωή τους σε αυτά τα πειράματα, οι Ναζί δεν κατόρθωσαν να εντοπίσουν στοιχεία που θα στήριζαν τις θεωρίες τους περί βιολογικών φυλετικών διαφορών μεταξύ των ανθρώπων.
Κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η ναζιστική ηγεσία επιδόθηκε σε αυτό που οι ίδιοι αποκαλούσαν «εθνοτική κάθαρση» στις κατεχόμενες περιοχές της Πολωνίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή η πολιτική περιλάμβανε τη δολοφονία και εξολόθρευση των αποκαλουμένων εχθρικών «φυλών», μεταξύ άλλων και τη γενοκτονία των Εβραίων της Ευρώπης και την καταστροφή της ηγεσίας των σλαβικών λαών. Ο ναζιστικός ρατσισμός οδήγησε σε μαζικές δολοφονίες ασύλληπτης κλίμακας.
***
Πριν από 70 χρόνια χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην πόλη Λάντσμπεργκ της Βαυαρίας για να διαδηλώσουν κατά της θανατικής ποινής σε ναζιστές, εγκληματίες πολέμου. Τι τους οδήγησε σε αυτό;
Οι διαδηλωτές έχουν χριστιανικό σκοπό: απαιτούν από τους Αμερικανούς να αναστείλουν τη θανατική ποινή για 28 άντρες που συνελήφθησαν στην πόλη τους και καταδικάστηκαν από αμερικανικό στρατιωτικό δικαστήριο.
Ο Μάνφρεντ Ντάιλερ είναι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μνημείου για το Ολοκαύτωμα στο Λάντσμπεργκ και λέει σχετικά: «Στην πραγματικότητα ήταν όλοι εκεί εκείνη την ημέρα. Ο δήμαρχος της πόλης ήταν εκεί, δημοτικοί σύμβουλοι και εκπρόσωποι του τοπικού κοινοβουλίου».
Η αλληλεγγύη των πολιτών δεν ήταν όμως για οποιουσδήποτε κρατούμενους. Ήταν για ανθρώπους που διέπραξαν μερικά από τα χειρότερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία. Για παράδειγμα για τον Όσβαλντ Πολ, επικεφαλής του Κεντρικού Γραφείου Οικονομικής Διοίκησης των SS, ο οποίος έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο Ολοκαύτωμα κατά τη διάρκεια του Εθνικοσοσιαλισμού ή για τον Ότο Όλεντορφ, ο οποίος ως διοικητής μιας ειδικής ομάδας των SS ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία περισσότερων από 90.000 πολιτών. Τον Σεπτέμβριο του 1941, το διοικητήριο του Όλεντορφ διαμήνυε από τη Σοβιετική Ένωση στον αρχηγό των SS Χάινριχ Χίμλερ και στο Κεντρικό Γραφείο Ασφάλειας του Ράιχ: «Οι περιοχές δραστηριότητας της διοίκησής μας απαλλάχθηκαν από Εβραίους. Από τις 19 Αυγούστου έως τις 25 Σεπτεμβρίου εκτελέστηκαν 8.890 Εβραίοι και κομμουνιστές. Σύνολο 17.315. Προς το παρόν, το εβραϊκό ζήτημα στο Νικολάιεφ και το Χέρσον επιλύθηκε».
Η ιστορία του Λάντσμπεργκ
Οι Πολ και Όλεντορφ συνελήφθησαν μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και όπως εκατοντάδες άλλοι κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στις φυλακές του Λάντσμπεργκ στο Μόναχο, στην αποκαλούμενη «Φυλακή Νο 1 των ΗΠΑ για εγκλήματα πολέμου».
Το Λάντσμπεργκ έχει μια πολυτάραχη ιστορία στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1924 ο Αδόλφος Χίτλερ φυλακίστηκε εκεί και έγραψε το αντισημιτικό του βιβλίο «Ο αγών μου». Κατά τη ναζιστική εποχή και τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, χτίστηκε εκεί ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. 23.000 άνθρωποι μεταφέρθηκαν εκεί για να εξυπηρετήσουν τη γερμανική βιομηχανία όπλων. Οι περισσότεροι ήταν Εβραίοι από την Ανατολική Ευρώπη και ίσχυε η αποτρόπαια αρχή του ναζιστικού κράτους: «Εξόντωση μέσω εργασίας».
Μετά τον πόλεμο, πολλές από τις χιλιάδες των απάτριδων Εβραίων συνέχισαν να ζουν στην πόλη, σε ένα λεγόμενο στρατόπεδο για “εκτοπισμένα άτομα” (DP) περιμένοντας την αναχώρησή τους για τις ΗΠΑ ή το Ισραήλ, το οποίο ιδρύθηκε το 1948.
Τι οδήγησε στην αλληλεγγύη με τους εγκληματίες πολέμου;
Αλλά τι οδήγησε τους χιλιάδες πολίτες – εκτός από τον ακόμη διαδεδομένο αντισημιτισμό των Γερμανών – στην αλληλεγγύη τους με τους κατά συρροήν δολοφόνους;
Για τον Μάνφρεντ Ντάιλερ είναι η άμυνα απέναντι στην ενοχή, η οποία ήταν ευρέως διαδεδομένη στη Γερμανία τα μεταπολεμικά χρόνια. «Στο μυαλό πολλών ανθρώπων εκείνη την εποχή, οι Αμερικανοί ήταν ακόμα κατακτητές, ακόμα κι αν η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είχε ήδη ιδρυθεί. Και ένας Γερμανός εγκληματίας πολέμου στο μυαλό τους άξιζε ακόμη περισσότερο από έναν Αμερικανό κατακτητή», τονίζει.
Η διαμαρτυρία πριν από 70 χρόνια έφερε πάντως αποτελέσματα. Από τις 28 θανατικές ποινές, μόνο οι επτά εκτελέστηκαν τον Ιούνιο του 1951 – συμπεριλαμβανομένων εκείνων κατά των Πολ και Όλεντορφ. Θα πρέπει να ήταν οι τελευταίες θανατικές ποινές στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας που εκτελέστηκαν. Με τον Ψυχρό Πόλεμο μια νέα εποχή είχε αρχίσει για τις ΗΠΑ. Ο εχθρός ονομάστηκε τώρα Σοβιετική Ένωση. Οι Γερμανοί ήταν πλέον σύμμαχοι. Και η αλλαγή φυσικά επέτρεψε σε πολλούς Γερμανούς, κατά συρροήν δολοφόνους, να επιστρέψουν σε εξέχουσες θέσεις στην πολιτική και την οικονομία της νεοσύστατης μεταπολεμικής δημοκρατίας τα επόμενα χρόνια. / Από Χανς Πφάιφερ – Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου
- Πηγές: Deutsche Welle, encyclopedia.ushmm.org
