Του Παναγιώτη Μήλα
«Η ντροπή είναι το προεόρτιο του θανάτου. Ντρέπεσαι να σωθείς και πεθαίνεις…», είπε η Λούση και ο Αχμέτ, από τη Συρία, της απάντησε: «Ο κόσμος είναι φτιαγμένος από νερό, αυτό σκέψου. Δεν κολυμπάς. Απλώς πας μια βόλτα».
Είχα πολλά χρόνια να αρχίσω ένα κείμενό μου με εισαγωγικά. Είχα καιρό να γράψω «δια των προσώπων», όπως μας ζητούσε πάντα ο διευθυντής της εφημερίδας.
Τα θυμήθηκα αυτά επειδή όταν εδώ και μια ζωή έχουν περάσει από τα χέρια μου εκατοντάδες χιλιάδες λέξεις και χιλιάδες σελίδες στο χαρτί και στο κομπιούτερ είναι πολύ φυσικό κάθε τι που έχει έστω και ένα αμυδρό άρωμα δημοσιογραφικής ύλης να με συγκινεί.
Ειδικά όταν η όποια είδηση δεν είναι περίτεχνα μπλεγμένη και με σχόλιο, γιατί όσο αξίζει ένα καθαρό ρεπορτάζ με στοιχεία, δεν αξίζουν όσες αναλύσεις κι αν γράψει κανείς. Στην εποχή μας ο πρώτος δέκτης, ο πρώτος αναγνώστης μιας είδησης, έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει αμέσως γνώμη και να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που συνοδεύουν το γεγονός και τους πρωταγωνιστές του.
Σε μέρες ταραγμένες, όπως αυτές που ζούμε τα τελευταία χρόνια, το περίεργο ανακάτεμα αναλύσεων, εκτιμήσεων, απόψεων και γεγονότων έτσι όπως παρουσιάζονται στις εφημερίδες, στα ηλεκτρονικά και στα ιντερνετικά μέσα, είναι άκρως επικίνδυνο.
Όλα τα παραπάνω μου ήρθαν στο νου όταν έσβησαν τα φώτα σε μια παράσταση που πήγα να δω σε έναν αγαπημένο θεατρικό χώρο που πάντα όσα «ψήνει» είναι εκλεκτά. Αυτή τη φορά ο «Φούρνος» της Μαυρομιχάλη είχε μια περίεργη πρόταση: Ένα χρυσόψαρο μέσα στη «Γυάλα». Ένα αεικίνητο κόκκινο ψαράκι που ήταν μούρλια θηλυκό, μιας και είχε το όνομα «Λούση».
Μαζί με τη Λούση, ζούσε και η Λούση, μια πανέμορφη Αθηναία που δεν μπορεί να ξεχάσει τον παλιό συμμαθητή της, τον Στέλιο, που αυτοκτόνησε λόγω της κρίσης. Ακόμη δεν έχει κλείσει η πληγή που της προκάλεσε ο παντρεμένος που τελικά δεν πήρε διαζύγιο, όπως της είχε υποσχεθεί, για να την παντρευτεί… Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η Λούση να βρίσκει παρηγοριά στη …Λούση που την άκουγε με καρτερία στριφογυρίζοντας αδιάκοπα μέσα στη «Γυάλα» της, δημιουργώντας με αλλιώτικη φουρτούνα.
Το έργο αυτό που έχει την υπογραφή της Τζένης Δάγλα είναι σαν ένα ρεπορτάζ εφημερίδας, είναι σαν μια έρευνα της σημερινής πραγματικότητας. Ένα έργο – το πρώτο ελληνικό – που γράφτηκε με αφορμή την κρίση. Μια αυτοκτονία στην πλατεία Συντάγματος έφερε τη συγγραφέα μπροστά στο πληκτρολόγιό της. Αποτέλεσμα αυτής της συνεργασίας μια καθαρή φωτογραφία για όσα ζούμε σήμερα και ως άτομα ο καθένας ξεχωριστά και ως πολίτες αυτής της χώρας. Η Λούση έχει για συντροφιά το χρυσόψαρό της στη γυάλα, τη Λούση. «Με απίστευτη ενεργητικότητα και χιούμορ και παρά τις απογοητεύσεις της, η ηρωίδα, μιλάει ακατάπαυστα, ενώ όλα -ερωτικές προδοσίες και ιστορίες καθημερινής τρέλας- λέγονται με φόντο την Αθήνα της κρίσης και των ανθρώπων που καταφθάνουν σε αυτήν αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο».
Το κείμενο αυτό δεν έχει μόνο ενδιαφέρουσα δραματουργία, έχει παράλληλα και τη μοναδικότητα της αποτύπωσης του κλίματος που ζούμε.
Δεν σας κρύβω ότι δεν πήγαινα και με τις καλύτερες των προθέσεων για να δω αυτό το έργο. Τα διαβολικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης με είχαν επηρεάσει αρνητικά, αφού η πρωταγωνίστρια, η Μάνια Παπαδημητρίου, είναι ένα έντονα πολιτικοποιημένο πρόσωπο. Η εκτίμησή μου αυτή ενισχύθηκε μόλις διαπίστωσα ότι το έργο έχει καθαρά πολιτικό περιεχόμενο. Παρακολουθούσα λοιπόν την εξέλιξη της ιστορίας με πολύ ενδιαφέρον (αγωνία) και ιδιαίτερη προσμονή για το τελικό αποτέλεσμα.
«Κάτω από τις σκέψεις μου, απ’ ό, τι κάνω, ο κρότος από κάτω. Ηχώ ολόκληρη το θάνατο ενός άλλου», λέει η Λούση κρατώντας τη γυάλα με τη Λούση της.
Την ίδια στιγμή ο Σούφι, από τη Σομαλία, της μιλά γι’ αυτούς «που φεύγουν για παντού», αφήνοντας «ατέλειωτες πατημασιές πάνω στη γη. Ατέλειωτες πατημασιές μέσα στο νερό».
Πολιτικό θέατρο με όλη της σημασία της λέξης χωρίς όμως πρόθεση να νουθετήσει τον θεατή. Μοναδικός στόχος να τον προβληματίσει. Είναι άξιοι τιμής οι συντελεστές αυτής της παράστασης επειδή χωρίς να κουνάνε το δάχτυλο δίκην δασκάλου δίνουν αφήνουν χώρο στον θεατή και για να σκεφτεί και για να χαρεί. Η Μάνια Παπαδημητρίου κρατάει πολύ γερά στα χέρια της τη «Γυάλα». Δεν υπάρχει κίνδυνος ούτε να πέσει και να σπάσει, ούτε να χυθεί το νερό, ούτε να χαθεί η Λούση.
Η ηθοποιός με εξαιρετική μαεστρία ισορροπεί σαν τον ακροβάτη σε τεντωμένο σκοινί. Ισορροπεί χωρίς όμως να προκαλεί αγωνία στον θεατή για την τελική έκβαση. Περνάει από τη μία πλευρά στην άλλη χωρίς απώλειες. Δεν επιχειρεί να παρασύρει τους θεατές, που με την εμπειρία της θα μπορούσε να το κάνει, έστω και με μια απλή γκριμάτσα. Η Παπαδημητρίου – για άλλη μια φορά – χαρίζει μοναδικές στιγμές θεατρικής απόλαυσης με την ερμηνεία της. Κάνει κάθε βήμα της με προσοχή. Δεν προσπαθεί να τρέξει. Δεν προσπαθεί να κάνει άλματα. Μένει ένα βήμα πίσω από τα γεγονότα. Τα παρατηρεί ως αυστηρός κριτής. Μένει ένα βήμα πίσω, όχι όμως και με τα δύο πόδια. Το ένα το έχει έτοιμο έτσι ώστε να στηριχτεί επάνω του, να δώσει ώθηση και στη συνέχεια με απόλυτη σιγουριά να κάνει το επόμενο βήμα μπροστά, σταθερά και με επιτυχία.
Δίπλα της ένας ευτυχής ηθοποιός, ο νεαρός Ευθύμης Χρήστου που υποδύεται τον Αχμέτ από τη Συρία και τον Σούφι από τη Σομαλία. Ο Χρήστου σηκώνει το βάρος των δύο προσφύγων με λιτότητα. Ασφαλώς ο ρόλος αυτός θα είναι ισχυρό θεμέλιο στο χτίσιμο της καλλιτεχνικής του πορείας.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί το πόσο πιο πλούσιο έκανε τον μονόλογο της Λούσης η προσθήκη των δύο σκηνών με τον Αχμέτ και τον Σούφι. Μια προσθήκη που ζήτησε η σκηνοθέτις από τη συγγραφέα ώστε να ολοκληρωθεί η εικόνα των χρόνων που διανύουμε. Αυτές οι προσθήκες (εξτένσιονς) αποτελούν μια μορφολογική πρωτοτυπία του κειμένου που έχουν γίνει, στην περίπτωση αυτή, από τον ίδιο τον συγγραφέα και όχι με άδεια…”από τη σημαία”, όπως πολύ συχνά συμβαίνει με παρόμοιες προσθήκες κυρίως σε έργα αρχαίων τραγικών.
Η παράσταση αυτή είναι ένα διαμάντι και ως κείμενο (Τζένη Δάγλα) και ως σκηνοθεσία (Άσπα Τομπούλη) και ως ερμηνεία (Μάνια Παπαδημητρίου). Μια παράσταση που θα πρέπει να τη δουν και εκτός Αθηνών. Πρέπει…
Πραγματικό δώρο για τους θεατές και η δουλειά των υπολοίπων συντελεστών (Σκηνικά – κοστούμια: Χριστίνα Παπούλια. Μουσική επιμέλεια: Δημήτρης Ιατρόπουλος. Σχεδιασμός φωτισμού: Αποστόλης Τσατσάκος) που κατάφεραν να προσθέσουν τη δική του έγχρωμη και καθοριστική πινελιά σε ένα μαύρο – λόγω εποχής – πίνακα.
Κλείνοντας να πω πως το κέρδος των θεατών θα είναι διπλό αν έχουν την τύχη να παρακολουθήσουν – μετά το τέλος της παράστασης – και μια συζήτηση με τους βασικούς συντελεστές της. (Στη φωτογραφία δεξιά η συγγραφέας Τζένη Δάγλα και δίπλα της η σκηνοθέτις Άσπα Τομπούλη). Θα διαπιστώσουν τότε πως με απλά πράγματα και με απλά «θέλω» πολλά προβλήματα μπορούν να βρουν τη λύση τους.
***
Πληροφορίες για την παράσταση
«Γυάλα»
Κείμενο: Τζένη Δάγλα
Δραματουργική Επεξεργασία – Σκηνοθεσία:
Άσπα Τομπούλη
Επιμέλεια σκηνικού χώρου κοστούμια:
Χριστίνα Παπούλια
Σύνθεση ήχων μουσική επιμέλεια:
Δημήτρης Ιατρόπουλος
Φωτισμοί : Αποστόλης Τσατσάκος
Video: COM.ODD.OR
Φωτογραφίες πρόβας: Παύλος Μαυρίδης
Φωτογραφίες παράστασης: Ελένη Μολφέτα
Επιμέλεια Κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Βοηθός σκηνοθέτη: Ευθύμης Χρήστου
***
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Μάνια Παπαδημητρίου, Ευθύμης Χρήστου
Παραγωγή: Θέατρο Φούρνος
***
Θέατρο «Φούρνος»
Μαυρομιχάλη 168, Εξάρχεια
Τηλέφωνο: 210-64.60.748
Κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 9.15 μ.μ. μέχρι και τις 4 Ιουνίου.
Διάρκεια 1 ώρα και 5 λεπτά.
