Πριν από σχεδόν ένα χρόνο πρόσεξα σε βιτρίνα κεντρικού βιβλιοπωλείου, στο Άμστερνταμ, ένα βιβλίο με τίτλο “The Slap”. To όνομα του συγγραφέα Christos Tsiolkas. Xάρηκα γιατί σ’ ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο μιας χώρας βιβλιόφιλων ανθρώπων προβάλλεται ένας Έλληνας συγγραφέας.
Λίγους μήνες αργότερα είδα το ίδιο βιβλίο να πωλείται στα ελληνικά βιβλιοπωλεία. Ήταν το “Χαστούκι” του Χρήστου Τσιόλκα. Χάρηκα πάλι. Μου δινόταν η ευκαιρία να το διαβάσω μεταφρασμένο στη γλώσσα μου.
“Ο Έκτορας είχε ανακαλύψει από μικρός πως ο μόνος τρόπος ν’ αντισταθεί στ’ αποχαυνωτικά, ασφυκτικά θέλγητρα του ύπνου ήταν να στριφογυρίσει απότομα στο κρεβάτι, ν’ ανοίξει με το ζόρι τα μάτια του και να πεταχτεί αμέσως επάνω”.
Όταν άρχισα να το διαβάζω, καταχάρηκα. Καιρό είχα να διαβάσω βιβλίο που να ρέει σαν γάργαρο νερό. Αβίαστα αλλά συνταρακτικά.
“Όταν γύρισε σπίτι, γέμισε το μπολ της γάτας με μπισκότα και η Λίζα άρχισε να γουργουρίζει ευχαριστημένη γύρω από τους αστραγάλους της”.
Ο Ρίτσι, η Σάντι, ο Ρόκο, η Ανούκ, ο Μανώλης, ο Άρης, ο Ράις, η Σαμίρα μαζί με άλλους προσκεκλημένους παρευρίσκονται σε μια οικογενειακή γιορτή. Γίνονται μάρτυρες ενός γεγονότος που τους διχάζει.
“Η θεία της όμως αγαπούσε τις γάτες και η Κόνι είχε μάθει κοντά της να σέβεται την αριστοκρατική φύση του είδους και να θαυμάζει την ανεξάρτητη κι αμετανόητα νωθρή γατίσια προσωπικότητα”.
Η Κόνι, ο Έκτορας, η Αΐσα, η Ρόζι, ο Γκάρι, ο Χάρι, η Σάντι, η Κέλι, ο Χιούγκο, η Κούλα μια παρέα ανθρώπων, ένα πλέγμα σχέσεων στο μικροσκόπιο.
“Ήταν αληθινό τσιμπούσι. Καλοψημένα αρνίσια παϊδάκια και ζουμερά φιλέτα. κρέας στην κατσαρόλα με μελιτζάνες και ντομάτα… Η μητέρα του είχε φέρει παστίτσιο, η Αΐσα είχε φτιάξει αρνάκι με μπόλικο κάρι και κάρδαμο, και οι δυο μαζί είχαν ετοιμάσει δυο ψητά κοτόπουλα και λεμονάτες ψητές πατάτες… Δεν ακουγόταν λέξη: όλοι ήταν πολύ αφοσιωμένοι στο φαγητό και στο ποτό…”.
Η Τάσα, η Λιάνα, ο Ραβί, ο Ράις, ο Μπιλάλ απολαμβάνουν. Διαφορετικές ενθότητες, διαφορετικοί πολιτισμοί μοιράζονται την ίδια ευχαρίστηση, την ίδια ευωχία.
“Είδε το υψωμένο χέρι του ξαδέλφου του μετέωρο στον αέρα, ύστερα είδε την ανοιχτή παλάμη να κατεβαίνει και να χτυπάει το παιδί. Το χαστούκι αντήχησε δυνατά. Κροτάλισε στο σούρουπο”.
Η σιωπή διαλύεται. Όλα αλλάζουν. Μαραίνονται. Η μέρα και οι ζωές τους παίρνουν άλλη τροπή. Το γεγονός τους διχάζει. Άλλοι βρίσκουν ελαφρυντικά και αιτιολογίες και άλλοι είναι αυστηροί, απαιτούν την παραδειγματική τιμωρία του ενόχου. Η συντροφιά χωρίζεται σε δύο στρατόπεδα.
Οι απρόβλεπτες συνέπειες του χαστουκιού τους αναγκάζουν να αναθεωρήσουν την καθημερινότητά τους, τις οικογενειακές τους σχέσεις, τις προσδοκίες, τα πιστεύω και τις επιθυμίες, ακόμη και τα όνειρά τους, το μέλλον τους.
Τίποτα δεν είναι πια όπως πριν και τίποτα δεν θα ξαναγίνει όπως πριν. Το χαστούκι γίνεται βάρος και η λυδία λίθος για τις ζωές όλων.
Ο συγγραφέας – αφηγητής είναι αμέτοχος. Εκθέτει με ευαισθησία, πάθος και διαύγεια τις διαφορετικές οπτικές οκτώ εκ των παρισταμένων και αφήνει τον αναγνώστη να τους αγαπήσει, να τους μισήσει, να τους κρίνει. Του δημιουργεί μάλιστα τόσο ισχυρά συναισθήματα, ώστε τον προκαλεί να πάρει θέση.
Παρά το γεγονός όμως ότι ο ξυλοδαρμός ενός ανηλίκου από έναν ενήλικο βρίσκεται στην αφετηρία και την καρδιά του μυθιστορήματος, παρότι ο αναγνώστης ταυτίζεται με τους ήρωες και αγωνιά για τις συνέπειες του περιστατικού, η κακοποίηση των ανηλίκων δεν είναι το κυρίαρχο θέμα που θέτει ο Τσιόλκας. Οι σχέσεις, οι συναισθηματικές ελλείψεις, οι απιστία, οι προδοσίες, τα ανεκπλήρωτα όνειρα, η οικογένεια και, κυρίως, τι συγκροτεί και τι σημαίνει ταυτότητα είναι τα θέματα που απασχολούν τον συγγραφέα. Ελληνοαυσταλός δεύτερης γενιάς ο ίδιος, αριστερός κι ομοφυλόφιλος, ξέρει πολύ καλά τους διχασμούς και τις αμφιθυμίες που βιώνουν οι ήρωές του, την ακροβασία τους ανάμεσα στις παλιές και τις νέες πατρίδες, σχέσεις και συνήθειες. Ανάμεσα στη διεκδίκηση της διαφορετικότητας και τις αξίες των γονέων.
Ο Χρήστος Τσιόλκας είναι ανατόμος. Έχει κοφτερή γλώσσα και διεισδυτική ματιά. Με λέιζερ μικροχειρουργικής αναλύει τη μορφή και το ρόλο της οικογένειας στον 21ο αιώνα.
Φοράει τα ρούχα των ηρώων του, εισχωρεί στο μυαλό τους, εξετάζει τον ψυχισμό τους. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύγχρονο αριστούργημα. Ένα συγκλονιστικό βιβλίο. Ένα πραγματικό… χαστούκι.
Ο Χρήστος Τσιόλκας (Christos Tsiolkas) γεννήθηκε το 1965 στη Μελβούρνη, από γονείς Έλληνες μετανάστες. Έχει γράψει τρία ακόμη μυθιστορήματα: “Κατά μέτωπο” («Οξύ»), που μεταφέρθηκε και στον κινηματογράφο. “Ο άνθρωπος του Ιησού” («Οξύ») και “Νεκρή Ευρώπη” («Printa»), που τιμήθηκε το 2006 με το αυστραλέζικο βραβείο λογοτεχνίας Age και το βραβείο Καλύτερου Λογοτεχνικού Έργου της Μελβούρνης. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, “Το χαστούκι” (2008), τιμήθηκε το 2009 με το βραβείο Καλύτερου Συγγραφέα των χωρών-μελών της Βρετανικής Κοινοπολιτείας και ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker. Έχει γράψει επίσης δοκίμια, σενάρια και θεατρικά έργα. Ζει στη Μελβούρνη.
* “Το Χαστούκι” κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ωκεανίδα”.
